Scujàtul
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al scujàtul (Sciurus vulgaris) (scoiattolo in italiàn), cgnusû anc cuma śghirét o schiràtul, 'l è 'n mamìfar ruditōr dla famìja di Sciuridae e di Anomaluridae. 'L è anc ciamâ scujàtul rós o scujàtul europeo par difarénsa da qvél americàṅ, al scujàtul griś (Sciurus carolinensis).
In Itàglia i gh stànan dū dal vint-a-tri sóta-spéci dal Sciurus vulgaris, al Sciurus vulgaris fuscoater e al Sciurus vulgaris alpinus ch'al gh'à un mantèl négar.
Descrisiòṅ
Al scujàtul in gènar 'l è lung vint-sinc cm sénsa cuntàr la cóa ch'la riva a quìndas o anc vint cm sōl lē. La bèstia la pōl pśar da 250 a 340 gram e a n gh'è mia difarénsa fra masć e fémna ch'i pàran cumpàgn. A s créd che la cóa la sarvìs in di spustamènt e p'r armàgn'r in pē quànd al cur lung i ram. Al mantèl al pōl èsar rós rivànd anc a 'l maròṅ scûr méntar la pansa l'è sèmpar biànca. I scujàtui i gh'àṅ anc dgl'ungi dimóndi gusàdi e curvi par tgnir-as stric quànd i s tìran sù in si àrbul.
Al magna da tut e anc 'd Invèran al s dà da far, sōl s'a gh'è tròpa néṿ 'l armàgn in dla sò tana anc par soquànt dè.
Riprudusiòṅ e mòrt
La scujàtula la pōl avér fiōi, in gènar tri o quàtar pìcui, dū vòlti 'l an dòp avér gusâ fra Favràr e Mars o fra Śugn e Luj. Dòp trént'òt dè a 'l incìrca la parturìs. I śōvan quànd i nàsan i èṅ nûd, i péśan da déś a quìndas gram e i èṅ ór'b e sōrd dònca i n pōl minga scampàr da par lōr ma l'è sōl la fémna ch'la gh tîṅ adrē. A vint-i-òṅ dè ad vita i gh crés'n i pēi e pò i èṅ bòṅ ad védar c'n i sò òć. Dòp quàranta dè i gh la càv'n a magnàr dla ròba dura parchè in cal mént'r i dènt i gh'èṅ carsû anc se par vint stmani la màdar la cuntìnua a dar-'g anc al lat. Al fémni i pōl'n avér fiōl dòp dū an.
Al schiràtul al scampa in gènar tri an ma soquànt i rìv'n anc a sèt. In cà cun 'l óm cla bèstia lè l'è bòna ad vìv'r in fiṅ a déś an.
Culegamènt estéran
Àtar prugèt
Wikiquote contiene citazioni di o su Scujàtul
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Scujàtul
