Robert Redford

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Charles Robert Redford Jr. (Santa Mònica, 18 'd Agóst dal 1936 - Provo, 16 ad Setémbar dal 2025, a s lèś [rɒbərt 'rɛdfɔrd] in ingléś) 'l è stâ 'n atōr, regìsta e prudutōr ad film americàṅ.

In dal 1990 insém a 'l sò amìg regìsta Sydney Pollack 'l à dâ vita a 'l Sundance Film Festival, un fèstival impurtànt dal cìnema indipendènt. In dal cōrs dla sò caréra 'l à vins dū Prèmi Òscar, al prim cuma regìsta in dal 1981 p'r al film Gente comune e òṅ in dal 2002 unuràri, ólt'r a tré candidadùri, in dal 1974 cuma atōr par La stangata e in dal 1995 par Quiz Show (film e regìa).

Dòp na vita dedicàda a prutéśar 'l ambînt e a spuśàr al batàj di natìṿ americàṅ e di dirìt LGBT, in dal 2017 a gh'è stâ dâ un Lèòṅ 'd Òr a la caréra a 'l Fèstival ad Venèsia. Al gh'à anc na stéla in dla Hollywood Walk of Fame.

Biugrafìa

Redford al nas da na famìja pòvra cun di urìgini scuséśi e irlandéśi. Sò màdar, mòrta a quarànt'un an ad càncar, la fava la raśdóra méntar sò pàdar 'l éra 'n raśunēr ch'al vindìva anc dal lat. Da śōvan 'l è carsû in dla Val ad San Fernànd in Califòrgna ma pò 'l à mulâ i sò studi p'r andàr a far 'l artìsta bohémien in Frància e Itàglia, prima 'd turnàr in di Stat Unî e tacàr na caréra 'd atōr a gl'inìsi di an Ssanta.

In televiśiòṅ al tōś part in dal gir ad sinc an a soquànt puntàndi di telefìlm Maverick, Perry Mason, Alfred Hitchcock presenta, L'ora di Hitchcock, Ai confini della realtà, Dottor Kildare, Gli intoccabili, Il virginiano, La parola alla difesa e àt'r incóra.

In séguit al pasa a recitàr da spés su i schérum grand girànd Situazione disperata ma non seria (1965) in còpia c'n Alec Guinness, Lo strano mondo di Daisy Clover (1965) cun la Natalie Wood, ch'al gh fruta 'n Golden Globe, La caccia (1966) 'd Arthur Penn, a fiànc ad Marlon Brando, Questa ragazza è di tutti (1966), incóra cun la Wood e par la prima vòlta c'n al regìsta Sydney Pollack che pò 'l al ciamarà da spés a lauràr sèg, e A piedi nudi nel parco (1967) cun la Jane Fonda.

Al sucès grand a Hollywood al riva in dal 1969 quànd al tōś part insém a 'l sò amìg Paul Newman a 'l western Butch Cassidy. Fra 'l sò atri pelìculi più impurtànti giràdi dòp a 'rcurdém Corvo rosso non avrai il mio scalpo! (1972), al drama Il candidato, cun Peter Boyle a 'l sò fiànc, Il grande Gatsby (1974), fat insém a la Mia Farrow, Bruce Dern e la Karen Black, al thriller I tre giorni del Condor (1975), cun la Faye Dunaway, e 'l biugràfic Tutti gli uomini del presidente (1976), stòria su 'l Scàndal Watergate in còpia cun Dustin Hoffman.

A gl'inìsi di an Utànta Redford 'l à tacâ a lauràr anc da regìsta, faghénd subìt sènt'r a i Academy Award cun Gente comune (1980), pelìcula cun Donald Sutherland, la Mary Tyler Moore, Timothy Hutton e Adam Baldwin. Anc in séguit al farà di bèi film cuma 'l drama Quiz Show (1994), cun prutagunìsta John Turturro, L'uomo che sussurrava ai cavalli (1998), cun la Scarlett Johansson e Sam Neill, in fiṅ a rivàr a la sò ultma regìa dal 2012, La regola del silenzio - The Company You Keep, thriller cun Shia LaBeouf, la Susan Sarandon, la Julie Christie e Nick Nolte.

Fra i sò ùltim film da atōr a psém nutàr Il migliore (1984), drama spurtìṿ cun Robert Duvall, la Glenn Close, la Kim Basinger e Michael Madsen, al film scàndal Proposta indecente (1993), cun la Demi Moore, e Captain America: The Winter Soldier (2014) in di pagn dal segretàri generàł dal S.H.I.E.L.D. Alexander Pierce.

Da sèmpar sustenidōr dal partî demucràtic, 'l è mòrt in dal són a utànta-nóṿ an in dla sò cà in Utah, dòp ès'r-as ritirâ ufisialmènt da 'l séni in dal 2018.