Piuśèl
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al Piuśèl, cgnusû anc cuma Àcar dla róggna (nóm sientìfic Sarcoptes scabiei) 'l è 'n parasìta artròpud d'l óm e dal bèsti respunsàbil dla Róggna quànd al taca a magnàr al cèluli sóta la pèl, specialmènt ad nòt, e al fà vgnir na spiùra ad c'l àtar mónd. Al s pasa da na parsòna ch'la gh 'l à bèla tucànd-la o sfargànd-'s in di pòst in du la stà da spés cuma linsōi, stramàs e pultròni.
Al Piuśèl a n s pōl briśa véd'r a òć nûd ma sōl a 'l micruscòpi. Al gh'à 'n còrp tónd c'n un cô sénsa òć ch'al spunta da in mèś da 'l dū gambi davànti (al gh 'n à àtar siē). A gh piàś dimóndi al cald, i trénta-sèt grâd i gh vàṅ pròpria bèṅ, e giràr ad nòt. Al sènt 'l udōr d'l óm e 'l è bòṅ ad spustàr-as da i vistî a la pèl da 2 a 5 cm a 'l minùt. La fémna la fà 'n lìquid ch'al disfa la pèl, pò la gh và dèntar armagnénd férma in dal pusòt ch'la s è fata sprand ch'un quàlc masć al pasa da 'd lè. Quànd l'è gravda la taca a scavàr e a insfilsàr-as dèntar faghénd di curidōr in dua la stramna i sò óṿ, dū o tri a 'l dè, in fiṅ ch'la scampa, in gèn'r un méś. Sōl al 10% di óṿ a 'l incirca al dvènta madûr.
Al parasìta al n pōl minga vìv'r ad fóra dal còrp di mamìfar, sōl tri dè e pò basta. I óṿ invéci i gh pōlan star anc déś dè.
La fórma più catìva dal mâł l'è la “Róggna Nurvegéśa” ch'la culpìs i sugèt ch'i gh'aṅ al diféśi imunitàri basi. A chi lōr i gh vènan dimóndi grósti dapartùt anc in cô e i gh pōlan crudàr anc i cavìi.
Referènsi
Culegamènt estéran
- (IT) Al mâł dla róggna in sal sit dla Treccani
- (IT) La Róggna l'è dimóndi cuntagióśa ma a s guarìs facilmènt. Al culpévul 'l è 'n àcar. Artìcul dla Repubblica
Àtar prugèt
Wikiquote contiene citazioni di o su Piuśèl
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Piuśèl
