Vai al contenuto

Paul Newman

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Newman tòlt śò in dal 1958


Paul Leonard Newman (Shaker Heights, 26 ad Śnar dal 1925 - Westport, 26 ad Setémbar dal 2008) 'l è stâ 'n atōr e regìsta americàṅ. 'L è stâ 'n mudèl ad belésa, che lò al śibìva però cun dl'irunìa cun chi òć lè acsè blù, ma anc dna fragilità turmintàda cuma in òṅ di sò film più famóś, La gatta sul tetto che scotta dal 1958.

Dòp sèt candidadùri sénsa vìns'r a i Prèmi Òscar, l'Academy Award la gh 'n à dâ òṅ a la caréra in dal 1986 e òṅ 'l an dòp cuma atōr prutagunìsta p'r al film Il colore dei soldi (ólt'r a atri dū candidadùri in séguit, in dal 1995 e in dal 2003, e a 'l prèmi umanitàri Jean Hersholt in dal 1994). Newman 'l à vins anc sèt Golden Globe e 'n Emmy Award.

Na sò fóto dal 1984

In di an Dumìla 'l à prestâ la sò vōś a 'n epiśòdi di The Simpsons e a 'l persunàǵ dal dutōr Hudson in dal film 'd animasiòṅ Cars - Motori ruggenti esénd ch'al gh'iva pròpria na pasiòṅ p'r i mutōr e 'l cursi 'd màchini avénd lò tòlt part a dal gari in prima parsòna e fundâ insém a Carl Haas na scuderìa vinsidōra soquànti vòlti dal campiunâ 'd Fórmula CART.

Sustenidōr dal partî demucràtic, Newman al mōr p'r un cànc'r a i palmòṅ a utànta-tri an in dla sò cà dal Connecticut, dòp ès'r-as ritirâ da 'l mónd dal spetàcul 'l an prima, esénd dvintâ tròp vèć a sò dita.

Biugrafìa

Dòp avēr sarvî in d'l eśèrcit americàṅ, in dal 1945 'l à vist c'n i sò òć da luntàṅ al funś dla bómba atòmica 'd Hiroshima méntar 'l éra drē a vulàr in dal cēl dal Giapòṅ, Paul al taca a studiàr recitasiòṅ dòp la secónda guèra mundiàla. In dal 1953 al lavóra a Broadway méntar 'l an dòp al fà 'l sò debùt cuma atōr in dal film Il calice d'argento. In chi an lè al girâ anc soquànt telefìlm p'r al televiśiòṅ americàni. Al 29 ad Śnar dal 1958 a Las Vegas al sa spóśa in secóndi nòsi cun l'atōra Joanne Woodward ch'l'armagnrà sèg in fiṅ a la mòrt e ch'la gh darà tri fiōli. Insém i aṅ laurâ da spés in di an a vgnir.

Da la fiṅ di an Sinquànta a la mità di an Stanta Newman 'l è prutagunìsta ad soquànti pelìculi ad sucès a Hollywood cuma La gatta sul tetto che scotta (1958), giràda insém a l'Elizabeth Taylor, Exodus (1960), Lo spaccone (1961), Intrigo a Stoccolma (1963), Il sipario strappato (1966), Nick mano fredda (1967), Butch Cassidy (1969), La stangata (1973) e L'inferno di cristallo (1974).

In dal 1982 al mét in pē na fundasiòṅ insém a 'l scritōr Aaron Edward Hotchner, la Newman's Own, par far beneficénsa, in camp umanitàri e educatìṿ. In dal 1988 l'è la vòlta 'd Hole in The Wall Camps, n'asuciasiòṅ par jutàr i putèṅ dimóndi malâ in tut al mónd.

Filmugrafìa

Manifèst ad La gata in sal téǵ ch'al scòta ('58)
Na figùra 'd Al śmariasòṅ ('61)
Manifèst 'd Intrîg a Stucólma ('63)
Na figùra 'd Al sipàri sćiancâ ('66)
Na figùra ad Quintet ('79)

cuma Atōr

cuma Regìsta

Culegamènt estéran

Àtar prugèt

Estratto da "https://eml.wikipedia.org/w/index.php?title=Paul_Newman&oldid=158789"