Nòma

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Na pòvra putìna c'n al Nòma
Na ghigna dasfurmàda p'r al Nòma
Eśèmpi ad Stumatîd gangrenóśa


Al Nòma (da 'l grèc νομή ch'a vōl dir ulsra), cgnusû anc cuma Stumatîd gangrenóśa o Càncar dla bóca, 'l è 'n mâł tarménd ch'a pōl culpìr la ghigna di cristiàṅ, dasfurmànd-la, faghénd-la marsìr e vrénd-la in fiṅ a i òs e a i dènt.

A s trata dn'infesiòṅ di tesû mulsèṅ dal grugn, cgnusùda anc a i tèmp 'd Ippocrate, ch'la taca da 'l mucóśi dla bóca. Soquànti vòlti, ma minga da spés, la pōl vgnir fóra anc in dal parti basi o in di òć.

La culpìs fòrt dimóndi i putèṅ da dū a siē an ch'i patìsan la fam, e dònca i gh'aṅ pôchi vitamìni A e B, i gh'aṅ na bóca malnéta minga pulìda da spés o c'n al diféśi imunitàri basi e s'a n s tōś briśa in présia di antibiòtig cuma la penicilìna par véna e a n s taca minga a magnàr cum a s dév la mòrt la riva in d'l 80% di caś a 'l incìrca o anc da piò.

In Európa a gh'è stâ di caś ad Nòma in di camp ad cuncentramènt naśista 'd Auschwitz e ad Bergen-Belsen. Adès cal mâł chè a s cata da piò in di paéś pòvar, specialmènt in Àfrica.

Descrisiòṅ

I micrurganìśum respunsàbii dal Nòma i èṅ la Prevotella intermedia e 'l Fusobacterium necrophorum ch'i finìs'n in bóca, a s pénsa acsè, bvénd dl'àqua muśnènta misćiàda cun di pét dal bèsti.

L'Urganiśasiòṅ Mundiàla dla Salùt la créd ch'i malâ dla stumatîd gangrenóśa in dal mónd i sìan sincsènt-mila e che tut i aṅ i s śòntan sènt-quarantamìla caś nóṿ.

A 'l inìsi, prima ch'a taca a marsìr la bóca, a s patìs di àtar distùrub cuma 'l caghét, al murbìl o anc la malària e l'infesiòṅ ulsróśa dla śinśìa marsa.

Culegamènt estéran

Àtar prugèt