Martin Scorsese

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Martin Charles Scorsese (New York, 17 ad Nuvémbar dal 1942, a s lèś [ˈmɑɹtɪn skɔːɹˈsɛsi] in ingléś e [ˈmartin skorˈseːze] in itagliàṅ) 'l è 'n regista, senegiadōr, atōr e prudutōr americàṅ cun sitadinànsa itagliàna, vinsidōr in dal 2007 'd un Prèmi Òscar, ùnic arcgnusimènt su sédas candidadùri, p'r al film The Departed - Il bene e il male. Par cal film lè 'l à vins anc un Golden Globe ch'al s śònta a qvéi par Gangs of New York e Hugo Cabret. Al Fèstival ad Venèsia in dal 1995 al gh'à dâ un Lèòṅ 'd Òr a la caréra.

'L è cunsiderâ òṅ di regìsta più impurtànt e 'd talènt 'd Hollywood, anc par via dal sò stîł spetaculàr e pîṅ 'd impàt emutìṿ ispirâ e la Nouvelle Vague francéś e a 'l Neurealìśum itagliàṅ. Al gh'à na stéla in dla Hollywood Walk of Fame.

In di sò film al s è spés fucaliśâ su 'l rapòrt fra 'l crìmin urganiśâ, al pcâ e la religiòṅ. Al senegiadōr Paul Schrader 'l à scrit par lò 'l senegiadùri ad sò quàtar film: Taxi Driver (vinsidōr dla Parlma 'd Òr a 'l 29^śum Fèstival ad Cannes), Toro scatenato (ispirâ a la vita dal pùgil Jake LaMotta), L'ultima tentazione di Cristo (c'n al mùśichi curàdi par Peter Gabriel) e Al di là della vita.

Tgnénd adrē a Box Office Mojo, i sò film i aṅ muciâ sù in tut dagnóra dū migliàrd ad dòlar. 'L à laurâ da spés cun Robert De Niro e Leonardo DiCaprio, atōr italo-americàṅ anc lōr, e cun Daniel Day-Lewis, Harvey Keitel e Joe Pesci.

In dla sò caréra, in dua 'l à fat anc dimóndi ducumentàri cuma Italoamericani, Il mio viaggio in Italia e Un secolo di cinema - Viaggio nel cinema americano di Martin Scorsese, 'l à laurâ anc par la televiśiòṅ, curànd la regìa ad soquànt epiśòdi di telefìlm Storie incredibili, Boardwalk Empire - L'impero del crimine e Vinyl.

Cuma prudutōr 'l à tirâ fóra i bèsi par soquànti pelìculi giràdi da di sò culéga cuma Rischiose abitudini (1990) e Hi-Lo Country (1998) ad Stephen Frears, Lo sbirro, il boss e la bionda ad John McNaughton (1993), Con gli occhi chiusi dla Francesca Archibugi (1994), Clockers ad Spike Lee (1995), Cose nostre - Malavita ad Luc Besson (2013), Punto di non ritorno - Before the Flood ad Fisher Stevens (2016), L'uomo di neve ad Tomas Alfredson (2017) e Edison - L'uomo che illuminò il mondo 'd Alfonso Gomez-Rejon (2017).

Da 'l 1979 a 'l 1982 'l è stâ spuśâ cun l'atōra Isabella Rossellini, fiōla 'd Roberto e dl'Ingrid Bergman.

Filmugrafìa

cuma regìsta

1967 - Chi sta bussando alla mia porta (Who's That Knocking at My Door)
1972 - America 1929 - Sterminateli senza pietà (Boxcar Bertha)
1973 - Mean Streets - Domenica in chiesa, lunedì all'inferno (Mean Streets)
1974 - Alice non abita più qui (Alice Doesn't Live Here Anymore)
1976 - Taxi Driver
1977 - New York, New York
1980 - Toro scatenato (Raging Bull)
1982 - Re per una notte (The King of Comedy)
1985 - Fuori orario (After Hours)
1986 - Il colore dei soldi (The Color of Money)
1988 - L'ultima tentazione di Cristo (The Last Temptation of Christ)
1990 - Quei bravi ragazzi (Goodfellas)
1991 - Cape Fear - Il promontorio della paura (Cape Fear)
1993 - L'età dell'innocenza (The Age of Innocence)
1995 - Casinò (Casino)
1997 - Kundun
1999 - Al di là della vita (Bringing Out the Dead)
2002 - Gangs of New York
2004 - The Aviator
2006 - The Departed - Il bene e il male (The Departed)
2010 - Shutter Island
2011 - Hugo Cabret (Hugo)
2013 - The Wolf of Wall Street
2016 - Silence
2019 - The Irishman
2023 - Killers of the Flower Moon

cuma atōr

1969 - Chi sta bussando alla mia porta (Who's That Knocking at My Door), regìa ad Martin Scorsese
1972 - America 1929 - Sterminateli senza pietà (Boxcar Bertha), regìa ad Martin Scorsese
1973 - Mean Streets - Domenica in chiesa, lunedì all'inferno (Mean Streets), regìa ad Martin Scorsese
1974 - Italoamericani (Italianamerican), regìa ad Martin Scorsese
1976 - Taxi Driver, regìa ad Martin Scorsese
1976 - Cannonball, regìa ad Paul Bartel
1980 - Il pap'occhio, regìa ad Renzo Arbore
1981 - Toro scatenato (Raging Bull), regìa ad Martin Scorsese
1983 - Re per una notte (The King of Comedy), regìa ad Martin Scorsese
1983 - Anna Pavlova, regìa 'd Emil Vladimirovici Loteanu
1985 - Fuori orario (After Hours), regìa ad Martin Scorsese
1986 - Round Midnight - A mezzanotte circa (Round Midnight), regìa ad Bertrand Tavernier
1989 - New York Stories, regìa ad Martin Scorsese
1990 - Sogni, regìa 'd Akira Kurosawa
1991 - Indiziato di reato - Guilty by Suspicion (Guilty by Suspicion), regìa 'd Irwin Winkler
1993 - L'età dell'innocenza (The Age of Innocence), regìa ad Martin Scorsese
1994 - Quiz Show, regìa ad Robert Redford
1995 - Cerca e distruggi (Search and Destroy), regìa ad David Salle
1999 - La dea del successo (The Muse), regìa 'd Albert Brooks
2002 - Gangs of New York, regìa ad Martin Scorsese
2002 - Il cineasta e il labirinto, regìa ad Roberto Andò - ducumentàri
2011 - Hugo Cabret, regìa ad Martin Scorsese
2016 - Silence, regìa ad Martin Scorsese
2022 - Sergio Leone - L'italiano che inventò l'America, regìa ad Francesco Zippel
2023 - Killers of the Flower Moon, regìa ad Martin Scorsese

Culegamènt estéran

Àtar prugèt

Wikiquote contiene citazioni di o su Martin Scorsese
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Martin Scorsese