Martin Lutēr
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
_MET_DP159769.jpg)
Martin Lutēr (Eisleben, 10 ad Nuvémbar dal 1483 - Eisleben, 18 ad Favràr dal 1546, Martin Luther in tedésc a s lèś [ˈmaʁtiːn ˈlʊtɐ], scólta'l chè) 'l è stâ 'n teòlug tedésc, cgnusû cuma 'l rifurmadōr religióś ch'l à dâ vita a 'l prutestantéśum.
Prevòstar d'l Órdan ad Sant Agustèṅ e insgnànt 'd università c'n un caràtar decìś, al pinsàva che par salvàr l'anma a n fus minga necesàri l'intercesiòṅ dla Céśa parchè par lò la salvésa l'éra 'n rigàl lìb'r ad Dio ch'l éra dâ a 'l óm sōl p'r al fat 'd avēr-ag dla fēd.
Al sò crìtichi vèrs la Ceṡa Catòlica i n finìvan briśa lè parchè Martin al dava anc cónt'r a 'l véndidi di indulgénsi, che lò al cundanàva, tant ch'in dal 1517 'l à fat vgnir fóra négar su biànc un sò scrit cun nuànta-sinc téśi (Disputatio pro declaratione virtutis indulgentiarum in latìn), un tèst in dua 'l rindìva ciàr incòśa.
Invidâ a paràr via 'l sò téśi e 'l sò puśisiòṅ crìtichi vèrs la Céśa 'd Róma, Lutēr al n s è minga tirâ indrē e dònca 'l è stâ scumunicâ p'r al papa Lèòṅ X cun la bóla Decet Romanum Pontificem. Da cal mumènt chè la cunfesiòṅ religióśa baśàda su gl'idéi e i prinsìpi 'd Lutēr la s è tacàda a ciamàr luteranéśum o anc prutestantéśum luteràṅ.