Ludwig van Beethoven
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Ludwig van Beethoven (Bonn, 16 ad Dicémbar dal 1770 - Vièna, 26 ad Mars dal 1827, a s lèś /ˈluːtvɪç fan ˈbeːtˌhoːfn̩/ in tedésc, scólta'l chè) 'l è stâ 'n cumpuśidōr, pianìsta e diretōr 'd urchèstra tedésc, ùltim rapreśentànt impurtànt dal clasicìśum vienéś. Cunsiderâ un gèni dla stòria dla mùśica e òṅ di artìsta più rivulusiunàri, 'l à cuntinuâ a scrìvar, a sunàr e a cmandàr l'urchèstra anc dòp ch'l éra dvintâ sōrd quànd al n gh'iva gnac trént'an.
La sò mùśica, ch'la spasiàva da la pianìstica a la camerìstica, l'è dvintàda un mudèl p'r i cumpuśidōr ch'i gh'èṅ vgnû dòp anc par via dal sò linguàǵ ch'al tgniva adrē a la tradisiòṅ dal clasicìśum cun di elemènt dal futûr rumanticìśum.
Fra 'l sò òpri più impurtànti a 'rcurdém al cumpuśisiòṅ sacri cuma la Missa Solemnis e qvéli par teàtar cuma Fidèli. In dla sò ultma sinfunìa, la nóna, a s cata 'l Inn a la cuntintésa ch'in dal 1985 'l è dvintâ 'l inn ufisiàł d'l ugniòṅ européa dòp 'n adatamènt fat p'r Herbert von Karajan.