Visualizza wikitesto di Iron Maiden

{{Metacaixa
|id=0
|color=
|bt1=Miranduléś
|bticona1=[[File:Mirandola-stemma.gif|16px]]
|ps1=
__NOTOC__

{{dialort | dial=Miranduléś}}


{{CITAZIONE2|As the sun breaks, above the ground, an old man stands on the hill, as the ground warms, to the first rays of light, a birdsong shatters the still. His eyes are ablaze, see the madman in his gaze. Fly on your way, like an eagle, fly as high as the sun, on your way, like an eagle, fly and touch the sun.|Mént'r al sōl al pìcia, da 'd sōvar da la tèra, un vèć al stà in sla culìna, in dal méntar ch'la tèra la sa scalda sóta i prim raǵ ad luś, un cant 'd uśèl al śbraga al silènsi. I sò òć i èṇ drē a bruśàr, dà n'uciàda a la matéria in dal sò śguàrd. Tira pur drit, cum n'àquila, vóla élt cum al sōl, par la tò strada, vóla cum n'àquila, và a tucàr al sōl.|'''Flight of Icarus''', ''1983''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Iron_Maiden_in_the_Palais_Omnisports_of_Paris-Bercy_(France).jpg|380px|thumb|right|Gl'Iron Maiden tòlt śò da 'l viṿ a Parì in dal 2008]]


Gl’'''Iron Maiden''' (a s lèś ''[ˈaɪən ˈmeɪdn]'') i èṅ un grup [[heavy metal]] britànic mis sù in dal 1975 p'r al basìsta [[Steve Harris]] in dla sità ad [[Lóndra]]. I èṅ cunsiderâ di espunènt dimóndi impurtànt dal gènar e un muć ad grup i aṅ ciapâ sù da chi lōr. In dal sò caréra i aṅ vindû da piò ad 100 migliòṅ ad còpi in tut al mónd, tgnénd da piò ad dū-mila cuncèrt.

== Biugrafìa ==

=== Gl'inìsi (1975-1980) ===

Al grup al nas in dal 1975 par mèrit dal basìsta [[Steve Harris]] ch'l iva tòlt ispirasiòṅ p'r al nóm guardànd al film ''’L óm da la mascra ad fèr''. Cun al pasàr di an i s śòntan soquànt mémbar nóṿ cuma 'l chitarìsta [[Dave Murray]] e 'l cantànt [[Paul Di'Anno]] e cun chi lōr dū tòlt sù a vèṅ rigistrâ un [[demo]] ad sinc-mila còpi intitulâ '''The Soundhouse Tapes'''. In cal mèntar, i sarnìsan anc un putòć ciamâ '''Edward the Head''' (o semplicemènt ''Eddie'') cuma sìmbul dal grup.

[[File:Paul_Di%27Anno.jpg|290px|thumb|left|Al prim cantànt di Iron Maiden Paul Di'Anno]]

In dal Favràr dal 1980, cun un secónd chitarìsta in di rang ([[Tony Parsons]]), al grup 'l incìd dū pès nóṿ par la [[compilation]] metal ''Metal for Muthas'' ('''Sanctuary''' e '''Wrathchild'''), al fà gnir fóra al sò prim sìngul, '''Running Free''', e al và a sunàr a [[Top of the Pops]], na traśmisiòṅ televiśìva dla [[BBC]].

=== I prim sucès (1980-1981) ===

Cun i nóṿ [[Clive Burr]] a la baterìa e al chitarìsta [[Dennis Stratton]], al 14 'd Avrìl dal 1980 gl’''Iron Maiden'' i faṅ gnir fóra par la [[EMI]] al sò prim disc umònim, cun na cupertìna diśgnàda par [[Derek Riggs]], ch'al gh la cava a rivàr a 'l quàrt pòst dal clasìfichi ingléśi. 'L àlbum al gh'à dèntar soquànt braṅ bèla gnû fóra in cal mèntar (cuma ''Running Free'', '''Prowler''' e '''Iron Maiden''') e soquànt ad chi nóṿ cuma '''Remember Tomorrow''' (cantàda da ''Di'Anno'' in unōr a sò pàdar), '''Phantom of the Opera''' (pinsàda a partìr dal rumànś ad [[Gaston Leroux]]) e '''Charlotte the Harlot''' (didicâ a na [[putàna]] e ùnic braṅ fat interamènt da ''Murray'' a rivàr a 'dès).

{{CITAZIONE2|Giving a swish with your arse in the air, don't you know what they're saying? Charlotte you're so refined when you take all the love that they're giving, sticking with every man that you find, don't you know what they're after? Charlotte you've got your legs in the air, don't you hear all the laughter? Charlotte the Harlot show me your legs, Charlotte the Harlot take me to bed, Charlotte the Harlot let me see blood, Charlotte the Harlot let me see love. Taking so many men to your room, don't you feel no remorse?|Cun al cûl a l'ària, a n sà't minga quél ch'i dìśan? Charlotte at sē acsè fina quànd at tó tut 'l amór ch'i t daṅ, at và cun tut quéi ch'at cat, a n sà't briśa cuś i vōlan? Charlotte at gh'à 'l gambi p'r ària, sént-at mia cum i rìdan? Charlotte la rója fà véd'r al gambi, Charlotte la rója pòrt-um a lèt, Charlotte la rója fà-'m védar dal sangṿ, Charlotte la rója fà-'m védar d'l amór. Quànd at pòrt tut chi óm lè in dla tò cambra, gh'à't minga di rimòrs?|'''Charlotte The Harlot''', ''1980''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Iron_Maiden's_Eddie1.jpg|140px|thumb|right|Al putòć ''Eddie'']]

Gl’''Iron Maiden'' i partìsan pò p'r al sò prim tour uficiàŀ, faghénd da spala prima a i [[Judas Priest]] durànt al lōr ''British Steel Tour'' e pò a i [[Kiss]] sunànd par la prima vòlta in [[Itâglia]] a [[Róma]] e a [[Milàn|Milàṅ]] in Agóst e in Setémbar.

In cal mèntar, in dal méś ad Śugn, a véd la luś 'n àtar sìngul, '''Sanctuary''', cun na cupertìna ch'l'a fà scàndal p'r al fat ch'a s véd ''Eddie'' tgnir un curtèl a 'l còl dla [[Margaret Thatcher]], in alóra prim minìstar ingléś.

Finî al tour ''Stratton'', ch'al vliva far dal rock più melòdic cuma quél di [[Fleetwood Mac]], al lasa 'l grup e al sò pòst a vèṅ tòlt par [[Adrian Smith]], vèć amìg ad ''Murray''. 'L 8 ad Nuvémbar a vèṅ fóra al sìngul '''Women in Uniform''' (cover di austragliàṅ [[Skyhooks]]), incóra cun ''Stratton'' a la chitàra. In cupertìna 'sta vòlta ''Eddie'' al gira cun dū putàni sótbràs, tgnû 'd òć da na ''Thatcher'' cun un mìtar in maṅ.

Al 2 ad Favràr dal 1981 al grup al fà catàr in di negòsi al sò secónd disc, '''Killers''' (''Sasèṅ''), un lavōr prudót par [[Martin Birch]] e scrit interamènt da la mènt dal grup ''Harris'', a part la canta umònima firmàda anc par ''Di'Anno''. 'L àlbum, anc par via ad braṅ cuma la ''title track'', '''Wrathchild''', '''Purgatory''' e '''Murders in the Rue Morgue''', al vèṅ cunsiderâ bèṅ da i crìtic ma al n gh la cava briśa a véndar cuma 'l precedènt, rivànd a 'l 12śum pòst in clasìfica in dal [[Régn Unî]] e vindénd sinc migliòṅ ad còpi.

{{CITAZIONE2|The death call arises, a scream breaks the still of the night, another tomorrow, remember to walk in the light, I have found you and now there is no place to run, excitement shakes me, oh God help me what have I done? Yeah I've done it again! He walks through the subway, his eyes burn a hole through your back, a footstep behind you, he lunges prepared for attack, scream for mercy, he laughs as he's watching you bleed, killer behind you.|A s léva un sîg ad mòrt, un sîg ch'al squàsa la nòt ch'la n s móṿ mia, 'n àtar dmaṅ, arcòrd-at ad giràr in dla luś, a t ò catâ e adès ta n pó più scapàr via, a trém e a gh'ò dla śmagna adòs, oh Dio jut-um cuś ò-j-a fat? Sè, a 'l ò fat incóra! At gir in dla mètro, i sò òć i t śbuśìsan la schina, di pas da drē da tè, lò al scata, tîṅ-at prònt par 'l atàc, siga dmanda cumpasiòṅ, lò al rid mènt'r al t guàrda sangvinàr, un sasèṅ a 'l tò spali.|'''Killers''', ''1981''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

I sinc i tàcan 'n àtar tour mundiàŀ, rivànd anc in [[Giapòṅ]] in dua i regìstran anc 'n [[EP]] dal tìtul '''Maiden Japan'''. I sònan anc dal nòstri bandi, a [[Rèz]], al 31 ad Mars dal 1981. Al caràtar arvèrs ad ''Di'Anno'' al vèṅ però sèmpar più fóra e quést chè a s śònta anc a di àtar prubléma ch'al gh'iva cuma dròghi e alcol. Par far in manéra che tut quést al n s mitìs briśa còntra 'l lavōr dal grup, gl’''Iron Maiden'' i decìdan ad mandàr-al via anc s'al cantànt 'l à sèmpar dit ch'l éra stâ lò a tōr la deciśiòṅ ad mulàr-i.

=== 'L arìṿ ad Bruce Dickinson (1982) ===

[[File:Bruce_Dickinson_08.jpg|245px|thumb|left|Bruce Dickinson tòlt śò in dal 1982]]

Parâ via ''Di'Anno'', gl’''Iron Maiden'' i càtan in dal cantànt di [[Samson]] laureâ in stòria e in létri, [[Bruce Dickinson]], al sò rimpiàs e acsè i pōlan tacàr a lauràr in dal 1982 a 'l nóṿ disc, '''The Number of the Beast''' (''Al nùmar dla bèstia''), gnû pò fóra al 22 ad Mars dal stés an. 'L àlbum, antisipâ p'r al sìngul '''Run to the Hills''', 'l è impinî ad sòṅ difarènt rispèt a i prim dū lavōr anc par via dla vóś rica dal nóṿ ''vocalist''. 

Al sucès dal disc a cata na dimustrasiòṅ in dal prim pòst in dla clasìfica dal sò paéś e anc da di braṅ dvintâ di clàsic dal grup cuma '''Children of the Damned''', '''22 Acacia Avenue''' (cuntinuasiòṅ dla stòria ad ''Charlot the Harlot''), '''Hallowed Be Thy Name''' e la ''title track'' stésa, in dua a gh'ìva da far l'introdusiòṅ 'l atōr ad film ad scarésa [[Vincent Price]] ma pò a n s è fat gnint parchè lì lò al vliva dimóndi bèsi in cambi (da piò ad 25.000 sterlìni). A la fiṅ al tèst intrudutìṿ dl'[[Apucalìs]] al vèṅ fat da 'n àtar, un tìsi ch'al lśiva dal stòri ad fantàśm a la ràddio, ''Barry Clayton''.

{{CITAZIONE2|Woe to You Oh Earth and Sea, for the Devil sends the beast with wrath because he knows the time is short, let him who have understanding, reckon the number of the beast, for it is a human number, its number is six hundred and sixty six.|Guàj a vò, o tèra, o mâr! Parchè 'l Diàvul 'l à mandâ pîṅ 'd arlìa la bèstia, savénd 'd avér pôc tèmp, chi gh'à d'l intendimènt al tachìs a cuntàr al nùmar dla bèstia, parchè 'l è 'n nùmar d'l óm e 'l sò nùmar 'l è siēsènt-ssantasiē.|'''Lìbar dla Rivelasiòṅ'''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

Cuma 'l éra sucès a tant ad chi grup [[heavy metal]] ad chi an lè, anc gl’''Iron Maiden'' i aṅ ciapâ sù da di mémbar dla [[Cèsa Catòlica]] e ad di àtar grup religiōś ch'i gh dàvan còntra dgénd ch'i tgnìsan a drē a 'l [[Diàvul|Demòni]]<ref>[http://www.centrosangiorgio.com/rock_satanico/articoli/pagine_articoli/iron_maiden_sono_satanisti.htm Eṅ-i gl’Iron Maiden di satanìsta?] ''centrosangiorgio.com''</ref> rivànd anc a bruśàr di sò disc in piàsa.

{{CITAZIONE2|Charlotte isn't it time you stopped this mad life, don't you ever think about the bad times, why do you have to live this way, do you enjoy your lay or is it the pay. Sometimes when you're strolling down the avenue, the way you walk it makes men think of having you, when you're walking down the street, everybody stops and turns to stare at you. Beat her mistreat her do anything that you please, bite her excite her make her get down on her knees, abuse her misuse her she can take all that you've got, caress her molest her she always does what you want. You're running away don't you know what you're doing, can't you see it'll lead you to ruin, Charlotte you've taken your life and you've thrown it away, you believe that because what you're earning, your life's good don't you know that you're hurting, all the people that love you don't cast them aside, all the men that are constantly drooling, it's no life for you stop all that screwing, you're packing your bags and you're coming with me.|Charlotte a n è mia óra ad dar-'g un taj a cla vita chè fóra ad tèsta? Pèns-at mai a di brut quèi? Parcòsa viv-'t acsè? A t gusta far-al o è'l sōl p'r i bèsi? Dal vòlti quànd at sē par strada, al mónd in du at gir al fà muntàr sù al vój di óm, quànd at gir p'r al stradi, tut i s férman e i s gìran par guardàr-at. Pić-la trat-la maŀ fag tut quél ch'at vō, mòrśg-la fà-la andàr sù 'd gir mét-la in śnòć, ufénd-la dag śò la supòrta incòsa, carés-la stag asòs la farà sèmpar quél ch'at vō tè. At scap via, capìs-at minga che cal quèl chè al t purtàra a la ruìna? Charlotte 't à tòlt la tò vita e 't la butàda via, at pèns ch'i bèsi i gh dàgan sèns, ta n véd minga ch'at fà dal mâŀ a quéi ch'i t vōlan bèṅ, minga paràr-i via, tut i óm ch'i n faṅ àtar che śbrudlàr, a n è minga na vita par tè, dag un taj a cal schiva chè, fà 'l tò valìś e partìs mèg.|'''22 Acacia Avenue''', ''1982''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Nicko_McBrain_2.jpg|200px|thumb|right|Al baterìsta Nicko McBrain]]

Al grup però al n dà briśa a mènt a cal pulèmichi lè e al partìs p'r al ''The Beast on the Road tour'', in dua gl’''Iron Maiden'' i aṅ fat sèmpar fat la part dal grup principàŀ a part soquànt cuncèrt in di [[Stat Unî]] in dua i aṅ avèrt p'r i [[Rainbow]] e p'r [[Ozzy Osbourne]]. Al 29 ad Śugn dal 1982 i gh la càvan a impinìr dal tut al spetàcul tgnû a [[New York]] purtànd-as sèg in sal palc un putòć bèl grôs 'd ''Eddie''.

=== Al sucès mundiàŀ (1983-1985) ===

Finìda la ''tournée'', la banda la s tōś un pôc ad tèmp par punsàr in dal [[Bahamas]] e là la regìstra al sò quàrt àlbum ciamâ '''Piece of Mind''', prim lavōr p'r al nóṿ baterìsta dal grup [[Nicko McBrain]] ch'l iva tòlt in cal mèntar al pòst ad [[Clive Burr]]. Chi lò 'l iva mulâ i sò cumpàgn par di mutìṿ ad salùt ma in n'intervìsta dal 2011 ''Burr'', malâ ad [[sclèruśi mùltipla]], al diś invéci ch'i èṅ stâ chi àtar mémbar dal grup a mandàr-al via.

Cun i sìngui '''Flight of Icarus''' e '''The Trooper''' al disc al véd la luś par la [[EMI]] al 16 ad Maǵ dal 1983, cun di sòṅ ispirâ da piò a 'l [[progressive rock]] e di braṅ più melòdic rispèt a 'l àlbum da prima, vindénd da piò ad trédas migliòṅ ad còpi a gnir a 'dès.

{{CITAZIONE2|We get so close near enough to fight, when a Russian gets me in his sights, he pulls the trigger and I feel the blow, a burst of rounds take my horse below. And as I lay there gazing at the sky, my body's numb and my throat is dry and as I lay forgotten and alone without a tear I draw my parting groan.|A sém acsè davśèṅ asé par cumbàtar, quànd un rus al m tōś ad mira, al schisa al grilét e a sènt al stus, di àtar sćiòp i faṅ crudàr par tèra al mè cavàl. A guàrd al cēŀ da par tèra, a n sènt gnint a gh'ò la góla séca, daśmingâ e da par mè a n piànś briśa, 'l è 'l ùltim lamènt.|'''The Trooper''',''1983''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Iron_Maiden_05.jpg|320px|thumb|left|Dave Murray e Adrian Smith da 'l viṿ in dal 1982]]

A partìr dal 2 ad Maǵ al grup al partìs p'r al ''World Piece Tour'', un ''tour'' mundiàŀ che però al n riva minga in [[Itâglia]] parchè 'l dati ad Dicémbar ad [[Milàn]] e [[Pâdva]] i vènan scanślàdi.

Sèmpar in dal [[Bahamas]], i sinc i rigìstran in dal 1984 al lōr quìnt àlbum intitulâ '''Powerslave''', un lavōr ispirâ a 'l mónd egìsi e sèmpar dûr dal punt ad vista muśìcaŀ ma anc cun i trat ''progressive'' vdû bèla in ''Piece of Mind''. Quànd Pò al disc al taca a èsar dispunìbil in di negòsi (a partìr dal 3 ad Setémbar) al dvénta 'n àtar di sucès dal grup, rivànd a 'l secónd pòst dal clasìfichi ingléśi. 

I dū sìngui '''Aces High''' e '''2 Minutes to Midnight''', insém a la ''title track'' e a 'l braṅ finàŀ '''The Rime of the Ancient Mariner''', scrita pinsànd a 'l puemét ad [[Coleridge]] ch'al pòrta al stés nóm, i dventaràṅ pò di clàsic dal grup, sunâ da spés dal viṿ. La canta '''Flash of the Blade''' la fà part dal culòna sunóra dal film ad scarésa [[Phenomena]] ad [[Dario Argento]], ambintâ in [[Svézzra|Śvisra]], in dua a s và a fónd a di masamènt tgnénd a drē a 'l cicclo ad vita di [[bègatèṅ]] dal móschi ch'i màgnan di cadàvar.

{{CITAZIONE2|Tell me why I had to be a Powerslave, I don't wanna die, I'm a God, why can't I live on? When the Live Giver dies, all around is laid waste and in my last hour, I'm a Slave to the Power of Death.|Dì-'m parcòsa gh'ò-j-a 'd èsar schisâ p'r al Putēr, a n vój briśa murìr, mè a sòṅ Dio, parcòsa a n pòs-j-a minga cuntinuàr a vìvar? Quànd al Creatōr al mōr, a gh'è dla distrusiòṅ dapartùt e in dla mè ultma óra a dvènt un sćiàv dal Putēr dla Mòrt.|'''Powerslave''',''1984''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Adrian_Smith_@_Bluesfest_July_6_2010.jpg|135px|thumb|left|Adrian Smith]]

Al ''tour'' ch'al gh salta fóra, al ''World Slavery Tour'', 'l è stâ al più lung sustgnû p'r al grup ch'l è stâ bòṅ ad far 360 cuncèrt in sōi trédas méś, òṅ di quài , quél dal fèstival [[Rock in Rio]], in frònt a na masa ad parsòni, fra 250.000 e 350.000. Durànt i quàtar cuncèrt pîṅ stóp a l'Aréna 'd [[Long Beach (Califòrgna)|Long Beach]] gl’''Iron Maiden'' i rigìstran al ''live'' fundamentàŀ '''Live After Death''' dal 1985.

=== I dū disc inuvatìṿ di an Utànta (1986-1988) ===

Dòp un lung perìud ad ripòś, in dua tut i cumpunènt dal grup i pàsan di mumènt cun al sò famìji, gl’''Iron Maiden'' i s càtan in studi ad registrasiòṅ par far gnir fóra, in dal 1986, al disc nóṿ, difarènt da i precedènt, ciamâ '''Somewhere in Time''' (''Da na quàlc banda in dal tèmp''). Quàl lè 'l éra un perìud in dua a ś druàva di sitetiśadōr a tut andàr. I 'l ìvan fat di pès da nuànta d'l ''heavy metal'' cuma [[Ozzy Osbourne]], [[Judas Priest]] e [[Kiss]] e anc al grup ingléś al s éra fat tōr la maṅ śuntànd cal strumènt lè a 'l chitàri e a 'l bas ma tgnénd sèmpar férum al stîl dûr, cun di riferimènt ''progressive''. Dal punt ad vista cumpuśitìṿ, a s fà nutàr [[Adrian Smith]] che chè al buta śò soquànt di tèst e anc dal mùśichi cuma in dal sìngul '''Wasted Years''', famóś p'r al ''riff'' ad 'l inìsi. Àtar pès ad punta i èṅ '''Heaven Can Wait''' e al secónd sìngul '''Stranger in a Strange Land'''.

{{CITAZIONE2|I close my eyes and think of home, another city goes by in the night, ain't it funny how it is, you never miss it 'til it's gone away and my heart is lying there and will be 'til my dying day. So understand, don't waste your time always searching for those wasted years, face up, make your stand and realize you're living in the golden years. Too much time on my hands, I got you on my mind, can't ease this pain so easily, when you can't find the words to say, it's hard to make it through another day and it makes me want to cry and throw my hands up to the sky.|A sèr i mè òć e a pèns a cà mia, n'atra sità pasàda in dla nòt, a n è minga divertènt, un quèl al n t manca mai fiṅ tant che a n è briśa luntàṅ e al mè cōr 'l è dastéś là e al gh starà fiṅ a 'l dè dla mè mòrt. Capìs alóra, minga strusiàr sèmpar al tò tèmp pascànd chi an lè butâ via, lév-at, férm-at e rénd-at cònt ch'at sē drē a vìvar i tò an 'd òr. Tròp tèmp in dal mè maṅ, a t gh'ò in mènt, a n pòs minga scanślàr cal dulōr chè acsè facilmènt, quànd ta n sà minga catàr al paròli da dir, l'è dura far-al in 'n àtar giōran e al m fà gnir vója ad piànśar e ad butàr al mè maṅ vèrs al cēl.|'''Wasted Years''', ''1986''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Steve_Harris_521.jpg|190px|thumb|right|Steve Harris]]

Al disc al vénd bèṅ (tèrs pòst in dal clasìfichi ingléśi) ma sòquànt crìtic i tàcan a far-as sintìr listés. Ma al grup al n gh'è gnanc indivìś, lì lōr i tìran drit cuma s'a n fus sucès gnint, tacànd un ''tour'' mundiàŀ ciamâ ''Somewhere on Tour'' da spés impinî in dimóndi paéś, cun di spetàcul pîṅ 'd efèt speciài, luś e fōg artificiài.

Dòp dū an ad cuncèrt, gl’''Iron Maiden'' i s riunìsan incóra par butàr śò al disc nóṿ in studi, '''Seventh Son of a Seventh Son''' (''Al sètim fiōl dal sètim fiō''), publicâ pò 'l 11 'd Avrìl dal 1988. A s trata 'd un àlbum a cuncèt (al prim e 'l ùnic dla sò caréra), cun òt braṅ ligâ òṅ cun c'l àtar e quàtar sìngui, tut finî in di prim siē pòst dal clasìfichi ingléśi, '''Infinite Dreams''', '''Can I Play With Madness''', '''The Evil That Men Do''' (ch'la dascór dal drama ''Julius Caesar'' ad [[William Shakespeare]]) e '''The Clairvoyant'''.

{{CITAZIONE2|The evil that men do lives on and on, circle of fire my baptism of joy at an end it seems, the seventh lamb slain, the book of life opens before me but I will pray for you and some day I may return. I would die for you, beyond is where I learn.|Al maŀ ch'i óm i faṅ al n mōr mai, sérć ad fōg, al mè batéś ad cuntintésa 'l è drē a finìr a gh'è 'l caś, i aṅ tajâ la góla a 'l sètim agnèl, al lìbar dla vita al m s vèra davànti ma a pregarò par tè e un dè a turnarò indrē a s pōl dar. Par tè a murarév, 'l Aldadlà 'l è in du a impàr.|'''The Evil That Men Do''', ''1988''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

In dal disc i s dróan incóra i sintetiśadōr e anc al tastéri ma ''Bruce'' al và śò para cun la sò vóś stramnànd in gir tuta la sò grinta. Soquànt di crìtic i ś bùtan còntra 'l disc dgénd ch'al dascurìs dal [[Diàvul]], tgnénd a drē a i pinsēr 'd [[Aleister Crowley]], un studiōś d'l ucultìśum.

Al disc al vénd dimóndi listés (prim post in dal [[Régn Unî]], dodicéśum in di [[Stat Unî]]), 12 migliòṅ ad còpi in dal mónd. In séguit al grup al partìs p'r un tour ciamâ ''Seventh Tour of a Seventh Tour''.

=== I Prim an Nuànta (1989-1993) ===

[[File:Iron_Maiden_at_The_Fields_of_Rock_festival.jpg|270px|thumb|left|Gers e Harris in dal 2007]]

Dòp un perìud in dua al grup al parìva 'l is catâ 'l equilìbri in d'l urgànic, [[Adrian Smith]] al decìd 'd andàr via par tacàr na caréra da par lò miténd in pē un grup par sò cònt, i '''A.S.A.P.''' (''Adrian Smith Audio Project''), faghénd gnir pò fóra al disc '''Silver and Gold''' in dal 1989.

Al pòst dal chitarìsta lundinéś a vèṅ tòlt in dal 1990 par [[Janick Gers]], vèć cumpunènt dal grup 'd [[Ian Gillan]] (ex vóś di [[Deep Purple]]), ch'l iva péna sunâ in dal disc ad [[Bruce Dickinson]] '''Tattooed Millionaire''' e pròpria al cantànt di ''Iron Maiden'' 'l è al prim a pascàr-al a 'l biśógn.

Cun cla nóva furmasiòṅ lè, in Utóbar al grup al fà catàr in di negòsi '''No Prayer for the Dying''' (''Gnanc na préga p'r i muribónd''), un lavōr piutòst rûd in di cunfrónd ad chi àt'r àlbum più davśèṅ a lò. Al sìngul '''Bring Your Daughter... to the Slaughter''' (''Cunséggna tò fióla... a 'l maslàr''), gnû fóra pròpria a [[Nadâl]], al dvénta al prim braṅ di ''Iron Maiden'' a finìr a 'l prim pòst dal clasìfichi inglési (par dū stmani) mènt'r al vìddeo d'l àtar sìngul, '''Holy Smoke''', al gh'à 'l unōr ad cumparìr in dla trasmisiòṅ ad [[Maurizio Seymandi]] ''Superclassifica Show'', ségn ch'al mètal 'l iva in cal mèntar sfundâ dabòṅ anc in [[Itâglia]].

Al ''tour'' prumusiunàl ciamâ ''No Prayer on the Road'' (ch'al gh'iva in scaléta anc la ''title track'' e '''Tailgunner''' ad cal disc lè, in śònta a i dū sìngui) al riva anc in dal nòstar paéś a [[Milàn|Milàṅ]], [[Róma]], [[Trevìś]] e [[Firèinsa|Firénse]] purtànd sèg però dal senugrafìi più cuntgnùdi rispèt a i cuncèrt da na vòlta.

{{CITAZIONE2|Believe in me, send us money, died on the cross and that ain’t funny but my so called friends are making me a joke, they missed out what i said like I never spoke, they choose what they wanna hear, they don’t tell a lie, they just leave out the truth as they’re watching you die, they’re saving your souls by taking your money, flies round shit, bees around honey. Holy Smoke, Holy Smoke, plenty bad preachers for the devil to stoke, feed ‘em in feet first this is no joke, this is thirsty work making Holy Smoke yeah, making holy smoke. Jimmy Reptile and all his friends say they gonna be with you at the end, burning records burning books, holy soldiers nazi looks, crocodile smiles just wait a while.|Dà-'m fidùcia, mand-as di bèsi, 'l è mòrt in cróś e quést chè a n è minga divertènt ma i "amìg", dgém acsè, i m faṅ di schêrs, i n sànan minga cuś a-j-ò dit cuma s'a n is briśa dascórs, i scóltan quél ch'a gh fà còmad, i n mintìsan mai, i s daśméndgan la véra mènt'r i t guàrdan murìr, i t sàlvan l'anma tulénd-at i bèsi, móschi atàc a i [[pét]], avi 'd intóran a la mēl. Sàcar fum, sàcar fum, un muć ad prevòstar inutìi par tgnir a drē a 'l vampi d'l Inféran, śbat-i sò a cûl in sù, a n è mia un schêrs, l'è dura dar vita a 'l sàcar fum. Jimmy al Nigról e tut i sò amìg i dìśan ch'i t staràṅ davśèṅ in fiṅ ch'at scamp, i brùśan di disc, i brùśan di lìbar, suldâ sant ch'i pàran di naśista, surìś da cucudrìl, spèta e 't vadrà.|'''Holy Smoke''', ''1990''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:S8000118.JPG|275px|thumb|right|Murray e Smith da 'l viṿ in Germàgna]]

'L àlbum sucesìṿ a véd la luś al 12 ad Maǵ dal 1992 cun al tìtul ad '''Fear of the Dark''' (''Paura dal buj'') cun na cupertìna diśgnàda par ''Melvyn Grant'' e minga par ''Derek Riggs'' cuma tut chi atri. A s véd 'n ''Eddie'' mustruóś e da scarésa fuś e imparśunâ dènt'r a 'n trònc e a i spric d'n àlbar ad nòt. Cuma al disc precedènt, anc quést chè al patìs soquànti critchi ma al vénd bèṅ cavànd-gh-la a finìr a 'l prim pòst in dal clasìfichi ingléśi, purtâ in élt da 'l sìngul dimóndi rabî '''Be Quick or Be Dead''' e da di braṅ cuma '''From Here to Eternity''', al lènt '''Wasting Love''' e '''Fear of the Dark''', sunâ da spés dal viṿ.

{{CITAZIONE2|Have you run your fingers down the wall and have you felt your neck skin crawl, when you’re searching for the light? Sometimes when you’re scared to take a look at the corner of the room, you’ve sensed that something’s watching you. Have you ever been alone at night thought you heard footsteps behind and turned around, and no-one’s there?|À't mai sfargâ i tò dî in sal mur sinténd la pèla dal tò còl ténd'r-as quànd at pésc la luś? Dal vòlti quànd at gh'à scarésa ad guardàr in di cantòṅ dla cambra gh'à't la sensasiòṅ che qulchidòṅ al t tégna 'd òć? Sē't mai stâ da par tè ad nòt persuàś che qualchidòṅ al t caminìs da drē, ta t sē prilâ e a n gh'éra ninsòṅ?|'''Fear Of The Dark''', ''1992''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

Al ''Fear of the Dark Tour'' al véd gl’''Iron Maiden'' sunàr a 'l [[Monsters of Rock]] dal 1992 in dal castèl ad [[Donington]] insém a [[Slayer]], [[W.A.S.P.]], [[Skid Row]] e àtar incóra. Al cuncèrt al vèṅ tirâ śò e fat gnir pò fóra su CD cuma ''Live at Donington''. Àtar dū disc dal viṿ ('''A Real Live One''' e '''A Real Dead One''') i gnaràṅ fóra anc 'l an dòp.

=== La gnuda ad Blaze Bayley (1993-1999) ===

[[File:BlazeBayleyStockholm1.JPG|180px|thumb|right|Blaze Bayley]]

A la fiṅ dal ''Real Live Tour'', ''Bruce'' al decìd tut 'd un cólp al mulàr al grup par di mutìṿ vari: al questiòṅ cun ''Harris'', la sò caréra da par lò ch'la gh'iva di prubléma p'r al fat 'd èsar custrét a pasàr dimóndi tèmp cun i ''Maiden'' e la vója ad far quèl ad difarènt. I ''fan'' i gh armànan dabòṅ.

La banda l'è custréta dònca a tacàr a pascàr-as 'n àtar cantànt al sò pòst. ''Harris'' al n vliva minga tōr dla gint furastéra, ch'la n dascurìs briśa 'l ingléś cuma léngua màdar, e par cal mutìṿ lè [[Michael Kiske]] (ex mémbar di [[Helloween]]) al vèṅ scartâ subìt, stésa ròba p'r al scuséś [[Doogie White]] ch'l iva laurâ in cal mèntar cun [[Yngwie Malmsteen]]. A la fiṅ a vèṅ sarnî al śóvan cumpunènt di [[Wolfsbane]], [[Blaze Bayley]], che però al gh'iva na vóś dal tut difarénta ad quéla ad ''Dickinson'', dimóndi più basa.

A tri an da ''Fear of the Dark'', gl’''Iron Maiden'' i s in vénan fóra al 2 'd Utóbar dal 1995 cun '''The X Factor''' (''Al fatōr X''). La ''X'' dal tìtul la daśvèṅ dal fat ch'al disc al fus al dècim p'r al grup e anc parchè a gh'éra dal mistēr in di cunfrònt dal cantànt nóṿ.

Al disc al sòna dimóndi scûr, cun al chitàri un pôc śmursàdi par vlér dal prudutōr [[Nigel Green]] e cun 'n ''Harris'' dimóndi śò p'r al fat 'd avér pardû sò pàdar e ès'r-as divìś in cal mèntar da sò mujér. Soquànt di braṅ i tōśan ispirasiòṅ da di film o da di rumànś: '''Man on the Edge''' (prim sìngul) da la pelìcula ad [[Joel Schumacher]] ''Un giorno di ordinaria follia'', '''Sign of the Cross''' da 'l lìbar 'd [[Umberto Eco]] ''Il nome della rosa'' (l'è la trasa ch'la vèra al disc e l'è dimóndi lunga, più 'd ùndas minùt) e '''The Edge of Darkness''' da 'l racònt ad [[Joseph Conrad]] ''Cuore di tenebra''.

Anc s'al disc al gh la cava a rivàr a 'l utàv pòst ingléś, i sustenidōr i n èṅ briśa cuntènt.

{{CITAZIONE2|The freeway is jammed and it's backed up for miles, the car is an oven and baking is wild, nothing is ever the way it should be, what we deserve we just don't get you see. A briefcase, a lunch and a man on the edge, each step gets closer to losing his head, is someone in heaven, are they looking down, nothing is fair just you look around.|L'autostràda l'è blucàda e a gh'è na cóa ad chilométar, la màchina l'è un fóran bujìnt, a gh'è da dvintàr mat, gnint 'l è mai cuma a gh'arés 'd èsar, a n gh'ém minga quél ch'a s meritarém. Na valìś da lavōr, al magnàr e 'n óm in s'l órul dla disperasiòṅ, tut i pas i al davśìna a la materìa, s'a gh'è qualchidòṅ in Paradìś, è'l drē a guardàr śò? Parchè a n gh'è mia giustìsia, guàrda-'t 'd intóran.|'''Falling Down''', ''1995''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{En}}}}

[[File:Gl'Iron Maiden tòlt śò a Bulóggna in dal 2014.jpg|275px|thumb|left|Gl'Iron Maiden tòlt śò a Bulóggna in dal 2014]]

In Setémbar al grup al partìs p'r al tour ciamâ ''The X Factour''.

Al 23 ad Mars dal 1998 a vîṅ fóra al secónd àlbum in studi ad ''Blaze'' e undicéśum p'r grup, [[Virtual XI]], c'n i sìngui ''Futureal'' e ''The Angel and the Gambler'', anc se la canta ch'la gh'à abû sucès l'è pò stada la ''The Clansman'' sunàda da spés da 'l viṿ. ''Harris'' al decìd chè ad sunàr anc al tastéri.

In dal 1999 i tór'n in dal grup ''Dickinson'' insém a ''Smith'' e c'n al cantànt ad [[Worksop]] gl’''Iron Maiden'' i dàn'n a la luś 'l an dòp al sò dudicéśum àlbum da 'l tìtul [[Brave New World]] ch'al gh'à dènt'r i sìngui ''The Wicker Man'' e ''Out of the Silent Planet''.

In dal 2003 l'è la vòlta 'd [[Dance of Death]], pò 'l è 'l tùr'n ad [[A Matter of Life and Death]] (2006, prim pòst in dal clasìfichi itagliàni), [[The Final Frontier]] (2010, c'n un sìngul sōl, ''El Dorado'') e [[The Book of Souls]] (2015). In dal mèś al grup al fà catàr in di negòsi na racòlta ciamàda [[Somewhere Back in Time: The Best of 1980-1989]] ch'la mét insém quìndas pès di sò prim sèt àlbum.

== Mémbar ==
=== Quéi 'd adès ===
* [[Bruce Dickinson]] – Vóś (1981–1993, 1999–incō)
* [[Steve Harris]] – Bas (1975–incō)
* [[Dave Murray]] – Chitàra (1976-1977, 1977–incō)
* [[Adrian Smith]] – Chitàra (1980–1990, 1999–incō)
* [[Janick Gers]] – Chitàra (1990–incō)
* [[Nicko McBrain]] – Baterìa (1982–incō)

<center><gallery>
Image:Steve Harris Costa Rica.jpg|Steve Harris
Image:Iron Maiden en Costa Rica (3041790671).jpg|Bruce Dickinson
Image:Davemurray.jpg|Dave Murray
Image:Adrian Smith 1.jpg|Adrian Smith
Image:Janick Gers 1.jpg|Janick Gers
Image:Nicko McBrain 1.jpg|Nicko McBrain
</gallery></center>

=== Ex cumpunènt ===
* [[Paul Di'Anno]] – Vóś (1978–1981)
* [[Blaze Bayley]] – Vóś (1994–1999)
* [[Dennis Stratton]] – Chitàra (1979-1980)
* [[Doug Sampson]] – Baterìa (1977-1979)
* [[Clive Burr]] – Baterìa (1979-1982)

== Discugrafìa ==

=== Àlbum ===
* <small>1980</small> - Iron Maiden
* <small>1981</small> - Killers
* <small>1982</small> - The Number of the Beast
* <small>1983</small> - Piece of Mind
* <small>1984</small> - Powerslave
* <small>1986</small> - Somewhere in Time
* <small>1988</small> - Seventh Son of a Seventh Son
* <small>1990</small> - No Prayer for the Dying
* <small>1992</small> - Fear of the Dark
* <small>1995</small> - The X Factor
* <small>1998</small> - Virtual XI
* <small>2000</small> - Brave New World
* <small>2003</small> - Dance of Death
* <small>2006</small> - A Matter of Life and Death
* <small>2010</small> - The Final Frontier
* <small>2015</small> - The Book of Souls
* <small>2021</small> - Senjutsu

=== Racòlti ===

* <small>1996</small> - Best of the Beast
* <small>1999</small> - Ed Hunter
* <small>2002</small> - Eddie's Archive ''(cun dèntar "BBC archives", "Beast over Hammersmith" e "Best of the B-sides")''
* <small>2003</small> - Edward the Great
* <small>2005</small> - The Essential Iron Maiden
* <small>2008</small> - Somewhere Back in Time - The Best of 1980-1989
* <small>2011</small> - From Fear to Eternity - The Best of 1990-2010

=== Dal Viṿ ===
* <small>1981</small> - Maiden Japan
* <small>1985</small> - Live After Death
* <small>1993</small> - A Real Live One
* <small>1993</small> - A Real Dead One
* <small>1993</small> - Live at Donington
* <small>1994</small> - Maiden England
* <small>1998</small> - A Real Live Dead One
* <small>2002</small> - Rock in Rio
* <small>2005</small> - Death on the Road
* <small>2009</small> - Flight 666

=== EP ===
* <small>1980</small> - Live!! +one
* <small>1981</small> - Maiden Japan

=== Sìngui ===
* <small>1980</small> - Running Free
* <small>1980</small> - Sanctuary
* <small>1980</small> - Women in Uniform
* <small>1981</small> - Twilight Zone
* <small>1981</small> - Purgatory
* <small>1982</small> - Run to the Hills
* <small>1982</small> - The Number of the Beast
* <small>1983</small> - Flight of Icarus
* <small>1983</small> - The Trooper
* <small>1984</small> - 2 Minutes to Midnight
* <small>1984</small> - Aces High
* <small>1985</small> - Running Free ''(live)''
* <small>1985</small> - Run to the Hills ''(live)''
* <small>1986</small> - Wasted Years
* <small>1986</small> - Stranger in a Strange Land
* <small>1988</small> - Can I Play with Madness
* <small>1988</small> - The Evil That Men Do
* <small>1988</small> - The Clairvoyant
* <small>1989</small> - Infinite Dreams
* <small>1990</small> - Running Free/Sanctuary
* <small>1990</small> - Women in Uniform/Twilight Zone
* <small>1990</small> - Purgatory/Maiden Japan
* <small>1990</small> - Run to the Hills/The Number of the Beast
* <small>1990</small> - Flight of Icarus/The Trooper
* <small>1990</small> - 2 Minutes to Midnight/Aces High
* <small>1990</small> - Running Free ''(live)''/Run to the Hills ''(live)''
* <small>1990</small> - Wasted Years/Stranger in a Strange Land
* <small>1990</small> - Can I Play with Madness/The Evil That Men Do
* <small>1990</small> - The Clairvoyant/Infinite Dreams ''(live)''
* <small>1990</small> - Holy Smoke
* <small>1990</small> - Bring Your Daughter... to the Slaughter
* <small>1992</small> - Be Quick or Be Dead
* <small>1992</small> - From Here to Eternity
* <small>1992</small> - Wasting Love
* <small>1993</small> - Fear of the Dark ''(live)''
* <small>1993</small> - Hallowed Be Thy Name ''(live)''
* <small>1995</small> - Man on the Edge
* <small>1996</small> - Lord of the Flies
* <small>1996</small> - Virus
* <small>1998</small> - The Angel and the Gambler
* <small>1998</small> - Futureal
* <small>2000</small> - The Wicker Man
* <small>2000</small> - Out of the Silent Planet
* <small>2002</small> - Run to the Hills (arfàta in dal 2002)
* <small>2003</small> - Wildest Dreams
* <small>2003</small> - Rainmaker
* <small>2004</small> - No More Lies
* <small>2005</small> - The Number of the Beast (arfàta in dal 2005)
* <small>2005</small> - The Trooper (arfàta in dal 2005)
* <small>2006</small> - The Reincarnation of Benjamin Breeg
* <small>2006</small> - Different World

== Videugrafìa ==
* <small>1981</small> - Live at the Rainbow
* <small>1983</small> - Video Pieces
* <small>1985</small> - Behind the Iron Curtain
* <small>1985</small> - Live After Death
* <small>1987</small> - 12 Wasted Years
* <small>1989</small> - Maiden England
* <small>1990</small> - The First Ten Years: The Videos
* <small>1992</small> - From There to Eternity
* <small>1993</small> - Donington Live 1992
* <small>1999</small> - Raising Hell
* <small>2001</small> - Classic Albums: The Number of the Beast
* <small>2002</small> - Rock in Rio
* <small>2003</small> - Visions of the Beast
* <small>2004</small> - The Early Days
* <small>2005</small> - Death on the Road
* <small>2008</small> - Live After Death <small>DVD</small>
* <small>2009</small> - Flight 666
* <small>2012</small> - En Vivo!

== Culegamènt estéran ==
* {{en}} [http://www.ironmaiden.com/ Al sit uficiàl]
* {{it}} [http://www.ironmaiden.it/ Al sit uficiàl itagliàṅ]
* {{en}} [http://www.myspace.com/ironmaiden/ La paǵna ad Myspace]
* {{en}} [http://www.youtube.com/watch?v=cOVzXYEU3Bk/ Al vìddeo ad ''Wasted Years'' in sal ''Youtube'']
* {{en}} [http://www.youtube.com/watch?v=3dzSEenqc3w/ Al vìddeo 'd ''Holy Smoke'' in sal ''Youtube'']

== Nòti ==
{{References|1}}

|sel=1
}}

{{Metal}}

[[Categoria:Cantànt ingléś|Iron Maiden]]