Claudia Cardinale

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

La Claude Joséphine Rose Cardinale, cgnusùda méj cuma Claudia Cardinale (La Goletta, 15 'd Avrìl dal 1938 - Nemours, 23 ad Setémbar dal 2025, a s lèś [ˈklaudja kardiˈnaːle] in itagliàṅ) l'è stada n'atōra itagliàna, nada in Tuniśìa da di genitōr sicigliàṅ e mòrta in Frància.

Cunsideràda l'atōra itagliàna più impurtànta vgnuda fóra da i an Ssanta, e anc batśàda in alóra cuma una dal più bèli, l'è stada bòna 'd far-as cgnós'r a livèl internasiunàł, anc a Hollywood, cumpàgn a la Sophia Loren e a la Gina Lollobrigida.

In dla sò caréra dimóndi lunga, tacàda in di an Sinquànta e andàda avànti par ssanta e pasa an, l'à tòlt part a sènt-sinquànta film e óltar, faghénd tut i gènar, da la cumèdia a l'itagliàna a i spaghét western, da 'l pelìculi dramàtichi a qvéli stòrichi. In un quàlc caś l'à laurâ anc in dal camp dla mùśica, dal teàtar e dla televiśiòṅ.

In di sò film l'à fat da spés la part dna dóna ch'la saìva cuś la vliva, prònta a far dal batàj p'r èsar libra e indipendènta e 'd vlēr bèṅ a chi la vliva lē, anc in dla vita quànd dòp avēr spuśâ 'l prudutōr Franco Cristaldi la s éra mia insém a 'l regìsta napulitàṅ Pasquale Squitieri, cgnusû in dal 1974 su 'l set dal sò film I guappi, girâ cun Fabio Testi e Franco Nero.

L'à vins al Prèmi Pasinetti in dal 1984 a la 42^śma edisiòṅ dal Fèstival ad Venèsia, e anc sinc Dàvid ad Dunatèl e àtar tant Nàstar 'd Argìnt. Fra i sò arcgnusimènt a gh'è anc un Lèòṅ 'd Òr a la caréra e 'n Ōrs 'd Òr a 'l Fèstival 'd Berlîṅ.

Fra i sò lavōr più impurtànt, girâ in di sò an 'd òr, a 'rcurdém Il bell'Antonio (1960), a fiànc 'd un Marcello Mastroianni c'n al mâł dla lumàga, al drama 'd Luchino Visconti Rocco e i suoi fratelli (1960), cun prutagunìsta Alain Delon, la cumèdia 8½ (1963) dal rumagnōl Federico Fellini, al stòric Il Gattopardo (1963), film cun Burt Lancaster, Alain Delon e Romolo Valli vinsidōr a 'l 16^śum Fèstival ad Cannes, al còmig La Pantera Rosa (1963), cun David Niven, Peter Sellers, Robert Wagner e la Capucine, al western I professionisti (1966), a fiànc ad Burt Lancaster e Lee Marvin, al pulisiésc Il giorno della civetta (1968), al caplavōr ad Sergio Leone C'era una volta il West (1968), in dua l'à recitâ cun Henry Fonda, al drama stòric Nell'anno del Signore (1969), fat cun Nino Manfredi e Enrico Maria Salerno, e 'l drama 'd Marco Ferreri L'udienza (1972), in du l'à recitâ in un cast cun Ugo Tognazzi, Vittorio Gassman, Michel Piccoli e Enzo Jannacci a Róma p'r incuntràr al papa ma insaplâ in dla burucrasìa dal Vaticàṅ, ispirâ a 'l rumànś „Al Castèl“ ad Frank Kafka.

In dal 1982 l'à laurâ cun Werner Herzog in Fitzcarraldo, in di pagn dna dóna cun di bèsi ch'la còmpra 'n batèl a vapōr par far un viàś in Amaśògna c'n al sò muróś Klaus Kinski.

L'è stada ambasadōra d'l UNESCO.