Charles de Gaulle
Charles de Gaulle (1890-1970) l'è stê un Generêl, un Pulitich e un Scritōr frances. Al s'è fat cunusèr par avèr guidâ la resistenza cuntra i Nazisti durànt la Seconda Guèra Mundièla e par avèr fondâ la Quinta Republica Francesa, dal ch'a n'è stê al prim president dal 1959 a 'l 1969.
Biugrafîa
[modifica | mudéfica la surzéia]Infânza e Furmazión
[modifica | mudéfica la surzéia]Charles de Gaulle al nàs al 22 ed Nuvémber 1890 a Lille in na fameja cattulica e patriòtica. Al studia a Parîs e pò al va a la École spéciale militaire de Saint-Cyr, duv al dvènta ufizîl.
La Prima Guèra Mundièla
[modifica | mudéfica la surzéia]Durànt la Prima Guèra Mundièla, al combat a Verdun e in dal 1916 al vegn ferî e fât prigiunî dai Tedèsch. Al resta prigiunê fin a la fîn d'la guèra.
Fra 'l dò Guèr
[modifica | mudéfica la surzéia]Dó la guèra, al cuntinua in dla carriera militara e al scrîv parech libri sula strategìa militara. Al crìtica la Linèa Maginot e la diféssa francesa.
La Seconda Guèra Mundièla
[modifica | mudéfica la surzéia]Quand al 1940 i Nazisti invadên la França, de Gaulle al rifiuta la resa di Philippe Pétain e al fa 'l famôs Apel dal 18 ed Giugn da Londra, ind un incóra i Frances a cuntinuèr a luttèr.
Al dvènta la guida di França Lìbara e al cundûs la resistenza. In dal 1944, al rìva a Parîs e al ristabîlis la repubblica.
La Quinta Republica
[modifica | mudéfica la surzéia]Dó la guèra, al si ritîra di la pulitica (1946), ma in dal 1958 al turna quand che la Crisi d'Argelia minacia la Francia. Al crea la Quinta Republica e al dvènta president in dal 1959. Al porta l'Indipendènza d'Argelia in dal 1962, e anc se al gh'era una forta resistenza in dal militêr.
President (1959-1969)
[modifica | mudéfica la surzéia]Da President, al lansa na pulitica d'indipendènza nazionèla. Al fóra la França da la NATO in dla so componenta militara e al svìlupa 'l program ed arma nucleâr. Al lavôra anc par un migliur raport cun la Germania Occidentèla.
In dal 1968, al dèv affruntèr di grossi scunvulgamènt. In dal 1969, dó avér pers un referendum, al dà le dimissiò e al si ritîra a Colombey-les-Deux-Églises.
Mòrt e eredità
[modifica | mudéfica la surzéia]Charles de Gaulle al mòr al 9 ed Nuvémber 1970. Al resta un di personàgg pió important dla storia d'la França. La so idea d'Europa, d'indipendènza nazionèla e d'autodeterminaziò l'è ancò sgnifichènt.