Bèsi
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
P'r al siénsi ecunòmichi i bèsi, cgnusû anc cuma munédi o sòld, i èṅ un strumènt ch'al pōl ciapàr al funsiòṅ ad:
- mèś ad scambi p'r avēr indrē un bèṅ o 'n servìsi;
- unità 'd cònt par batśàr al valōr ad marcâ di bèṅ e di servìsi;
- riferimènt par di pagamènt in là da vgnir;
- capitàł da métar via.
Prima di bèsi, ch'i pōl'n èsar fat da di bòṅ ad carta o cuma munédi 'd metàl, la gint dna vòlta di tèmp antîg la druàva 'l baràt p'r al scambi pasìfic ad bèṅ, in dal sèns ch'a s dava quèl in cambi d'n àtar quèl ch'al gh'iva 'n valōr cunsiderâ cumpàgn.
Al valōr di bèsi 'l è garantî da la banca sentràla nasiunàla, esénd ch'in gènar tut i stat i gh'aṅ la sò munéda, cuma 'l dòlar in di Stat Unî, 'l euro in dl'eurośòna, la sterlìna in dal Régn Unî, al yuan in Cina, al rublo in Rùsia e via dascurénd. In Itàglia, prima ch'l'adutìs 'l euro, a s druàva 'l franc ch'a gh 'n éra da dar-an 1936,27 p'r avēr in cambi 'n euro.
Quànd òṅ al gh'à di bèsi o 'n muć ad bèsi o ch'l à fat i bèsi 'l è ric, un tisi sénsa bèsi 'l è pòvar. Quànd a s tira di sòld 'l è 'l mumènt ch'a s ciàpa di bèsi, quànd a s vōl èsar pagâ a s diś “fóra i bèsi!” o “dà-'m di bèsi!”.
I bèsi i èṅ òṅ di argumènt più studiâ in ecunumìa.