Visualizza wikitesto di Albinèa

{{Metacaixa
|id=0
|color=
|bt1=Arzân
|bticona1=[[File:Bandiera_di_Reggio_Emilia.PNG|16px]]
|ps1=
__NOTOC__

{{Variant|ARZ}}
{{SCHEDA COMUNE
|COMUNE={{MSG|Albinea|ARZ=Albinèa}}
|IMMAGINE=Albinea_chiesa_portico_02.jpg
|DIDASCALIA={{MSG|Portico della chiesa parrocchiale|ARZ=Pôrdegh ed la Cēşa parochiêla}}
|PROVINCIA={{MSG|provincia di Reggio Emilia|ARZ=[[pruvîncia ed Rèz|Rèz]]}}
|CARTINA=REGGIO
|STEMMA=Albinea-Stemma.png
|NUMABITANTI=8252|NUMQUANDO={{MSG|febbraio 2007|ARZ=fervêr 2007}}
|SUPERFICIE=44.02|ALTITUDINE=166
|PREF=0522|CAP=42020|ISTAT=035001|CATASTO=A162
|LAT=44.6197|LONG=10.6022|NOMEGOOGLE=Albinèa, Piazza Cavicchioni, 8
|ABITANTI={{MSG|Albinetani|ARZ=Albinetân}}
|PATRONO={{MSG|San Gaetano da Thiene|ARZ=Sân Gaitân}}|FESTAPATRONO={{MSG|7 agosto|ARZ=7 d'agòst}}
|FRAZIONI={{MSG|Borzano, Capriolo, Montericco, Botteghe, Broletto|ARZ=[[Bursân]], Caveriōl, [[Muntréch]], [[Al Butèighi (Abinèa)|Al Butèighi]], Burlèt}}
|CONFINA={{MSG|(nord) Reggio, (est) Scandiano, (sud) Viano, (ovest) Vezzano sul Crostolo e Quattro Castella|ARZ=(mezanôt) [[Rèz]], (matèina) [[Scandiân]], (mezdé) [[Viân]], (sira) [[Vsân]]&nbsp;e [[Quâter Castē]].}}
|SITO=www.comune.albinea.re.it
|SINDACO=Antonella Incerti|SINQUANDO=13/06/04
|TELCOM=590211|EMAILCOM=urp@comune.albinea.re.it 
|DEMOGRAFIA={{DEMOGRAFIA|1861|3249|1871|3373|1881|3275|1901|4249|1911|4836
|1921|5616|1931|5571|1936|5520|1951|5590|1961|4687
|1971|4608|1981|5830|1991|6764|2001|7750|2007|8252}}
}}
'''Albinèa''' (''Albinea'' in [[italiân]] - ciamêda da j arzân "La Fôla" anca se "Fôla" l'é al nòm dal cèinter dal paèiş) l’é un cmûn ed la [[pruvîncia ed Rèz]] al só teritôri al se sparpâgna fra l’êlta pianûra e al prémi culèini ed l’ [[Apenèin arzân]]. L’é coleghê a [[Rèz]] cun un servési ed trâm sitadèin.

==Stòria== 
Int la stòria 'd Albinèa a gh'é dal prôvi che ché a ghe stêva ed la gînt bèle int al peréiod prema ed la stôria, difâti è stê catê in divêrs pûnt dal cmûn: per eṣèimpi, al Butèighi (in dóv' a segnalê ânch sègn ed cà 'd l’etê rumâna), in localitê Brulèt e 'd la grôta naturêla ed la “ Tâna ed la Musèina” atâch a Bursân. Dal 1797 al 1805 l’é stêda unîda a Rèz, dôp, int al 1808, a [[Vsân]]. Cun la Restaurasiòun l’é stêda unîda a Scandiân. Farini int al 1859 al gh’à turnê a dêr l’indipendèinsa. La Pēv 'd Albinèa, ûn di sémbol ed la stòria de sté cmûn, la vîn citêda int al diplôma d’ Ottone II dal 980 cun tétol ed Sân Prôsper , ch’ a’s zûnta in sègvit còl ed la Nativitê ed M.V. Albinèa l’ é numinêda int al 1057 in ‘na bòla dal pêpa Stefano IX in favōr dal cunvèint ed Sân Prôsper. Dal 1070 Albinèa, cun al 
castèl e la Pēv, l’ēra ‘na proprietê dal vèschev ed Rèz ch’al gh’îva ânch un palâs. Int al 1412 al pêpa Giovanni XII l’à alvê in cuntèa al fèdev ‘d’Albinèa a l’à dê l’invistidûra a Giovanni Manfredi ch’al gh’îva bèle al pusès ed Bursân, Jân, [[Muntréch]], [[Pratsōl]] e Muciatèla. La faméja l’à tgnû al fèdev fîn al 1730. Int al 1738 al dóca [[Francesco III d'Este]] a n’à invistî al marchèiṣ Alessandro Frosini. Ed particulêr impurtânsa ânca la stòria dal castèl ed [[Muntréch]], pusès préma dal vèschev ed Rèz, pó di [[Fogliano]] e dôp di [[Manfrêdi]] e d’êter. A la fîn dal XVIII sècol Muntréch al gh’îva 488 abitânt. Cun la Restaurasiòun la frasiòun la và a fêr pêrta dal cmûn de Scandiân e int al 1859 ‘d Albinèa. Al cmûn ed Bursân l’é arcurdê in ducumèint dal 1315. Al s’é mantgnû indipendèint fîn a la fîn dal XVIII sècol quând al gh’îva ‘na popolasiòun ed 896 abitânt, mèinter Albinèa a n’in cuntêva mēno ed 600. Cun al Restaurasiòun Bursân l’é stê unî  préma a Scandiân e pó, int al 1859, a ‘d Albinèa.

== Personâg famōş ==
* [[Daniele Campani]], sunadōr ed bateréia di [[I Nomadi]]
* [[Giorgio Morelli]], partigiân e giurnalésta
* [[Mario Simonazzi]], ciamê Cmandânt Azór, [[partigiân]]

== Galeréia fotogrâfica ==
<gallery>
Image:Albinea montericco.jpg|Culèini ed [[Muntréch]] e vésta ed la  pianûra
Image:Villa arno albinea.jpg|Véla Arnò
Image:Albinea montericco.jpg|Muntréch
</gallery>

== Materiêl p'r andêregh in fònd ==
{{BIBLIOGRAFIA
|RIFERIMENTI= *Baricchi W., a cura di, Insediamento storico e beni culturali alta pianura e collina reggiana, Reggio Emilia, 1988.
*Bulgarelli M. C., Marzi M.A., Albinea fra arte e storia in età canossiana, Albinea, 1992.
*Enciclopedia dei Comuni d'Italia. L'Emilia Romagna paese per paese, Firenze, 1987.
*Iotti M., Villa Viganò di Albinea. Cenni storici ed…enologici. In Strenna del Pio Istituto Artigianelli, a. VI, n. 2, 1997, p. 39 – 43.
*Ligabue G., La casa a torre dal Tresinaro al Crostolo, Reggio Emilia, 1985.
*Corradini A., Immagini della storia di Albinea, Reggio Emilia, 1979.<!--|NOTE=2--><!--|COLLEGATE=-->
<!--|TRADUZIONE=-->}}

<div class="Riferimeint GrisOrlee">
<div style="font-size:90%;">
'''Nôta''': cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da '''[[:it:Albinea| Albinèa]]''' trâta da '''[[:it:|it.wikipedia.org]]'''.<br/>Guêrda la '''[http://it.wikipedia.org{{localurl:Albinea|action=history}} stôria ed la pâgina uriginêla]''' per cgnòser l'elèinch 'd j autōr.
</div></div>
|sel=1
}}

{{ProvREGGIO}}
[[Categoria:GEOGRAFIA|Albinèa]]