Òć
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
'L òć (da 'l latìn oculus) 'l è 'n òrgan ad sèns ch'al parmét a i èsar vivènt ad védar e ad rèndar-'s cònt ad qvél ch'a sucéd lè dintóran dasfrutànt la luś d'l ambînt.
Gl'ès'r umàṅ i gh 'n ànan dū ad sōvar da 'l naś da 'l dū bandi. La part culuràda d'l òć la s ciàma ìride e la pōl èsar négra, griśa scûra, vérda, blù, maròṅ o celèsta. In mèś a s cata al lum (o lumìna) d'l òć un punt négar ch'a parmét a la luś ad pasàr dènt'r a la balòta da 'l òć e che quànd a gh'è scûr al sa śgrandìs par far-an pasàr da piò. La part biànca la s ciàma biànc d'l òć o scléra. Par far in manéra che la pólvra la n finìsa minga dènt'r a i òć, ad sōvar e anc atàc a la pèl ch'a gh fà da gus, ciamàda palpébra, a gh'è di sij, di pēi fat apòsta par prutéś'r-i. Par tgnir-i mój al palpébri i s sèran da spés vlénd-al o anc da par lōr. Quànd na parsòna la patìs dal dulōr, fìśic o in dal cōr, da gl'òć i vènan śò dal gósi 'd àqua salàda ciamàdi làgarmi.
La luś la pasa par 'n òrgan ciamâ cristalèṅ, ch'a n è àtar che na lènt ch'a sarvìs par mét'r a fōg al figùri, e pò la finìs a la rétina e a 'l néruv òtic. I signài ch'i rìvan i vènan elaborâ pò in dal sarvèl.
'L òć umàṅ al nè minga bòṅ ad védar tut i culōr ch'a gh'è in natùra ma sōl qvéi ch'i s càtan a na sèrta frequénsa. Ad sóta dal rós (raś infra-rós) e ad sōvar dal viulét (raś ultra-viulét) al parsòni i n èṅ briśa bòni ad védar méntar soquànti bèsti sè.
Al parsòni ch'i n èṅ briśa bòni ad védar gnanc un culōr i èṅ di òrub méntar qvéi ch'i gh védan pôc, mâł o stòrt i èṅ di balûg o di stràbic. A di àtar cun la cungiuntivît a s fórma da la banda intérna la ricòta da 'l òć. Magnànd di óṿ dla Tègna sólium a s và in a risć ch'i sò bêg i finìsan pròpria in dla balòta da 'l òć e a s pōl anc dvintàr òrub parchè lōr i màgnan la balòta faghénd vgnir un brut mâł ch'a s ciàma neurocisticircóśi.
Al parsòni ch'i gh védan pôc, da luntàṅ o da davśèn, i s pōlan métar di uciài o dal lènt a cuntàt par véd'r-ag méj anc parchè dvintànd vèć i prubléma i crésan e i èṅ più grâṿ. In soquànt caś a s pōl anc druàr al làśer par guarìr.
Manéri ad dir
- (MIRND) A n'avér-ag gnanc i òć da piànśar: èsar acsè tant puvrèt da n'cavar-'gh-la gnanc ad piànśar
- (MIRND) Verar i òć: rivàr a capìr di qual
(CARPŚ)