Ìstanbul
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |

Ìstanbul (a s lèś [isˈtanbuɫ] in Turc) l'è na sità dla Turchìa ad quìndas migliòṅ abitànt a 'l incìrca ch'la s cata in dla regiòṅ ad Màrmara, in dal nòrd-òvest dal paéś fra Európa (Tràcia), in du a viṿ al 70% dla gint, e Àśia (Anatòglia). In dal mèś a gh'è al strét dal Bòsfur ch'al divìd al mâr Négar (a nòrd) da 'l mâr 'd Màrmara (a sud).
A s trata dal sèntar più grand 'd Európa, davànti a Mósca e a Lóndra, e sètim a 'l mónd. La sò pupulasiòṅ l'è triplicàda da 'l 1980 a 'l 2005 esénd ch'un muć ad parsòni i èṅ vgnudi a star chè da 'l sud-èst dla Turchìa. La sità la s divìd in 39 distrét.



In dal cōrs dla stòria la sità la s è ciamàda Custantinópuli (fundàda in dal 660 p.d.C. a i tèmp d'l impēr rumàṅ quànd l'éra cgnusùda cuma secónda Róma o Róma Nóva) e Biśànsi (a i tèmp d'l impēr biśantèṅ).
Bèla da 'l 1985 i quartēr stòrig 'd Ìstanbul i fànan part dla lista UNESCO di patrimòni dl'umanità. In dal 2024 l'è stada la secónda sità a 'l mónd più vista da di turìsta furastēr (vint-a-tri migliòṅ a 'l incìrca) mént'r in dal 2010 l'è stada una dal capitàl európei dla cultùra. La sità la gh'à dū aeropòrt e na mètro c'n ùndas lìnei.
Fóra da la sità la gh'à gl'Ìśuli di Prìnsip e Kilyos e Şile su 'l mâr Négar.
La sò ecunumìa la pōl cuntàr su 'l turìśum (da pôc in dla sità vècia i aṅ mis a pòst soquànti spiàgi cuma Bakırköy, Küçükçekmece e Sariyer) méntar l'agricultùra la furnìs cutòṅ, fruta, òli 'd ulìva, séda e tabàc. Fra i prudót industriài a 'rcurdém invéci la prudusiòṅ ad guma, curàm, vēdar, màchini, carta e prudót dal petròli e dla tesdûra.
Al sò sìndig, da 'l 26 ad Mars dal 2025, 'l è Nuri Aslan (a interim), dòp 'l arèst ad Ekrem İmamoğlu, pulìtig d'l upuśisiòṅ a 'l presidènt Recep Tayyip Erdoğan. La fèsta sitadìna la gh'è al 23 'd Avrìl mént'r al sò piàt tìpic 'l è 'l lokum, un pastisèṅ invintâ chè a la fiṅ dal XVIII sécul.