Âzid

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Bulgnaiṡ Emiliàn

Cristâl d'âzid acètich


Un âzid l'è un cunpòst chémmich ch'la däl propietè âzid segånd äl diferänti definiziån d'"âzid" ch'a i é stè int'al tänp.

Âzid segånd Arrhenius

Segånd Arrhenius dal 1887[1] i én dî âzid i cunpòst ch'i lîberen par dissociaziån int'l'aqua iôn H+. A l'incuntrèri, una bès l'è al cunpòst ch'al lîbera i OH-. I câschen in cla definizån che tott i cunpòst che normalmänt a ciamän âzid pr'äl propietè curusîv e iritant: âzid fort cme quall cluréddrich o dabbel cme quall acètich.

Esänpi

Âzid cluréddrich
Âzid acètich
Âzid sulfòrich
Âzid fusfòrich

Âzid segånd Brønsted-Lowry

âzid cluréddrich concentrè

Al chémmic danais Johannes Nicolaus Brønsted e l'inglais Thomas Martin Lowry, dal 1923, i avêven publichè, on sanza savair ed cl'èter, una teorî såura al cunpurtamänt dî âazid bòna par tott i sulvént, mo mégga par l'aqua.[2] La definiziån d'âzid l'è advintè: "un âzid l'è una sustanza ch'la pôl dèr vî i protån a una bès". E la bès l'è donca el cunpòst ch'al ciâpa al protån.

Esänpi d'âzid in socuant sulvént

Âzid cluréddrich in aqua
Âzid cluréddrich in âzid acètich
Clorûr d'idrògen amuniaca al stèd gasåus

Con la teorî ed Brønsted-Lowry al cuncèt d'aziditè al vegn estais anca ai cunpòst che nurmalmänt i n pâren mégga dî âzid, cme pr'esänpi la reaziån stral metanòl (ch'al fa l'âzid) e'l idrûr ed sòdi (la bès).

CH3OH + NaH → CH3O-Na+ + H2

Riferimént

  1. (EN) Arrhenius Svanta August, On the Dissociation of Substances Dissolved in Water. Zeitschrift fur physikalische Chemie, I, 1887 p.631 [1]
  2. (EN) Johannes Nicolaus Brønsted, Some Remarks on the Concept of Acids and Bases. Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas, 42, 1923 pg. 718-728 [2]