Gianni Morandi

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn


«
Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte, devo dirti qualche cosa che riguarda noi due. T’ho vista uscire dalla scuola insieme ad un altro con la mano nella mano passeggiava con te. Tu digli a quel coso che sono geloso che se lo rivedo gli spaccherò il muso...»
(IT)(Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte, 1963)
«
Fà-'t mandàr da tò màdar a tōr dal lat, a gh'ò da dir-at di quèi ch'i riguàrdan nuàtar dū. A t ò vist vgnir fóra da la scóla insém a 'n àtar, maṅ in dla maṅ, 'l andàva a paséǵ tèg. Tè dì-gh-al a cal còś là ch'a sòṅ gelóś e ch'a s al véd incóra a gh śbragarò 'l grugn...»
(MUD)


Gianni Morandi 'l è un cantànt, atōr e cundutōr televiśìṿ itagliàṅ. Al sò nóm in cumùn 'l è Gian Luigi Morandi. Na quàlc vòlta 'l è stâ anc un cumpuśidōr par di àt'r artìsta.

Biugrafìa

Gianni Morandi

Gl'inìsi

Gianni Morandi al nas a Dscargalèsen in pruvèinza ed Bulåggna 'l 11 ad Dicémbar dal 1944 in un paiśèṅ d'l apenèṅ tósc-emigliàṅ da na famìja ad puvrét. Dop avér fat i òs in di baléri ad pruvìncia, Fèsti dl'Unità, cuncōrs par vóś nóvi e sagri ad paéś, al 15 'd Avrìl dal 1962 al vins al Fèstival ad Belèria e la RCA Itagliana la 'l mét sóta cuntràt. La sò prima cansòṅ l'è Andavo a cento all'ora (Mè a 'ndava a sènt a l'óra, 1962) ch'la s fa scultàr in di juke box insém a Go-kart twist, al secónd sìngul.

Al sucès

Al sucès cumerciàl al riva dabòṅ par lò cun al tèrs 45 gir Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte (Fà-'t mandàr da tò màdar a tōr dal lat, 1963): Gianni Morandi al dvénta un fenòmen ad custùm, óltar ch'un cantànt dimóndi cgnusû, destinâ a dvintàr al sìmbul dna generasiòṅ intéra ad ragasōi insém a la turinéśa Rita Pavone. Cun In ginocchio da te (In śnòć da tè, 1964) al vins al Cantagìr e al vénd da piò 'd un migliòṅ ad còpi. Ma a n finìs minga lè. Gianni al fà vgnir fóra, òṅ da drē a c'l àtar, dimóndi sìngui cuma Non son degno di te (A n sòṅ minga dégn ad tè), Se non avessi più te (S'a n t gh'is piò), Si fa sera (A s fà sira) e La fisarmonica (Al mandśét). Soquànti ad cal canti chè i s fànan cgnósar par via ad pelìculi dal cìnema (008: Operazione ritmo ad Tullio Piacentini, par dir-'n una) o i daṅ al tìtul a di film sénsa scódśa: i musicarelli, pelìculi fati e muntàdi in présia par dasfrutàr-'n al sucès. Méntar 'l éra drē a giràr òṅ ad quìst chè (In ginocchio da te) Gianni al cgnós sò mujèr Laura Efrikian: 'l è al 1966 e Morandi al s spóśa, al vins a Canzonissima e a 'l Cantagìr cun Notte di ferragosto (Nòt ad feragóst). 'L è 'l aṅ dla śvòlta: Morandi al scólta al braṅ ad Migliacci C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones (A gh'éra un ragasōl che cuma mè a gh piaśiva i Beatles e i Rolling Stones) e al decìd ad cantàr-al.

"C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones" però 'l à patî i cólp dal manarèṅ dla cinsùra televiśìva p'r i vèrs "mi han detto va nel Vietnam e spara ai Vietcong" (i m aṅ dit và in dal Vietnam e spara a i Vietcong) e par tuta l'atmusféra cóntar gl'Americàṅ ch'a s in lśiva dèntar. A gh'è stada anc n'interugasiòṅ in Parlamènt ch'la dgiva "Cuma a s parmét-al 'n autōr ad mùśica lśéra ad criticàr la pulìtica èstra 'd un paèś amìg cuma i Stat Unî!?". Anc la Rai e i sò funsiunàri i ìvan fat la sò figùra da fés dgénd ad cambiàr al paròli incriminàdi (Vietnam e Vietcong) cun Corfù e Cefalù. Ma a Migliacci a n gh'éra gnanc indivìś, piutòst al sò cunsìli a Morandi 'l éra qvél ad druàr "gli han detto va' nel tatatà e spara ai tatatà" pròpria par réndar ciàra la cinsùra patìda.

In dal 1967 a nas sò fióla Serena ma la mōr subìt dòp. In cal méntar Morandi 'l è custrét a partìr p'r al servìsi militàr e 'l canta sōl soquànti sighli televiśìvi: Un mondo d'amore (Un mónd 'd amōr) par Giovani, Mezzanotte fra poco (Meśanòt fra pôc) par Partitissima e Una domenica così (Na dménga acsè) par Settevoci.

Dòp al fiàsc clamuróś ad Per amore, per magia un film muśicàl ch'a fa vgnir in mènt la fòla 'd Aladèṅ, Morandi al tórna a cantàr a Canzonissima e al la vins cun Scende la pioggia (La piòva la vèṅ śò), sucès ardupiâ 'l an dòp cun Ma chi se ne importa (A n gh'in fréga gnint a ninsòṅ).

In cal perìud chè Gianni Morandi al mét in pē insém a Migliacci gl'edisiòṅ muśicàli Mimo e in dal 1970 al canta Occhi di ragazza (Oć ad ragàsa) a 'l Eurofestival 'd Amsterdam.

La criśi

In di an Stanta al gh'à un brut perìud ad criśi. Morandi al và a fónd par via dal clima ideulògic dla cuntestasiòṅ ad chi an lè e 'l è inculpâ 'd èsar un cantànt tròp alśēr, tradisiunàlista e cumerciàl. I fiōi di fiōr i n in pōlan piò 'd andàr a tōr al lat. In d'l Utóbar dal 1970 al vèṅ fisćiâ da bòna part dal pùblic dal palasport ad Turèṅ, specialmènt durànt la canta Al bar si muore (A 'l bar a s mōr).

La criśi prufesiunàla la dvénta na criśi ad vénditi, e a n sarvìs a gnint andàr a Sanremo in dal 1972 cun Vado a lavorare (A vag a lauràr), cansòṅ ch'la s piasa quàrta ma ch'la n val na cica: la criśi la dvénta anc persunàla quànd, in dal stés perìud, al matrimòni cun la Efrikian (ch'la gh'à dâ dū fiōi, la Marianna e Marco) al finìs mâl.

In dal 1975 'l incìd Il mondo di frutta candita (Al mónd ad fruta candìda), scrit dal tut da Ivano Fossati, ma 'l disc al n vénd briśa.

In dal 1977 al s iscrìv a 'l cunservatòri ad Santa Cecilia a Róma p'r imparar a sunàr al cuntrabàs ma al n s diplòma minga. In cal perìud chè al fa vgnir fóra dū canti p'r i putèṅ: Sei forte papà (At sē fòrt papà) e La befana trullallà ma sōl al prim al vénd quèl, c'l àtar 'l è 'n àtar flop.

La ripréśa

Al tórna a 'l sucès in di prim an Utànta cun i braṅ Canzoni stonate (Cansòṅ stunàdi) e Uno su mille (Oṅ su mila) e in dal 1987 al vins a 'l Festival ad Sanremo insém a Umberto Tozzi e Enrico Ruggeri cun Si può dare di più (A s pōl dar da piò). 'L an dòp al fà 'n disc insém a Lucio Dalla, al famóś Dalla/Morandi, cun la canta Chiedi chi erano i Beatles (Dmanda ch'i ér'n i Beatles) misa dèntar. In pòchi paròli, un sucès a drē c'l àtar, fiṅ a rivàr a 'l 1992 quànd al canta Banane e lampone (Banàni e lampòṅ).

«
Guardo la televisione, c'è del pollo dentro il frigo, mangio e provo a immaginare le tue mosse e le parole... E che sono un po' geloso [scemo], ma ti amo per davvero [vero], si, va be' l'autonomia, [...mia], ma ricorda che sei mia! Banane, lampone, chi c'era con te? [Chi c'era stasera?] Io sono il tuo amore sei solo per me!...»
(IT)(Banane e lampone, 1992)
«
A guàrd la televiśiòṅ, a gh'è dal pui in dal frigo, a magn e a próv a pinsàr a 'l tò mòsi e a 'l paròli... 'L è ch'a sòṅ un pôc gelóś [sém], ma a t vój bèṅ dabòṅ [véra], sè, va là l'autunumìa, [...mìa], ma 'rcòrd-at ch'at sē mia! Banàni, lampòṅ, chi gh'éra tèg? [Chi gh'éra stasìra?] Mè a sòṅ al tò amōr at sē sōl na ròba mia!...»
(MUD)

Gianni Morandi al partìs cun i "cuncèrt d'l autobus", di spétàcui da l viṿ, ch'i gh'aṅ un sucès clamuróś: 270 rèplichi in di teàtar itagliàṅ, cun dal tapi impurtànti in Europa, in di Stat Unî e in dal Cànada (Palace Theatre ad New York e Maple Leaf Garden ad Turònt).

In dal 1995 al va incóra a Sanremo, cla vòlta chè insém a Barbara Cola, e al canta In amore rivànd secónd.

In d'l Utóbar dal 1996 a vèṅ fóra al disc Morandi e Gianni al tórna ad fòrsa in di prim déś pòst dla clasìfica par via di braṅ cuma Fino alla fine del mondo (fiṅ a la fiṅ dal mónd) e La Regina dell'ultimo tango (La Regìna d'l ùltim tang, cantàda a 'l Festivalbar).

Al sucès televiśìṿ

Al tórna anc a recitàr in televiśiòṅ insém a la Mara Venier in La voce del cuore (La vóś dal cōr) e Canale 5 al pòrta a cà 10 migliòṅ ad spetadōr a bòta. La Rai, da 'l cant suo, la traśmét un sò cuncèrt ("Morandi 1996" tour) in dirèta da 'l Teàtar dal Vitòri a Róma e la fa al 30% 'd ascōlt e 8 migliòṅ ad spetadōr.

Tut quél che Gianni al tóca al dvènta 'd òr: in dal 1999 Morandi 'l è al prutagunìsta dal spetàcul dal Sàbat sira C'era un ragazzo e anca chè gl'ascōlt i èṅ da la sò part: nóṿ migliòṅ.

Dopa n'atra parénteśi a 'l Fèstival ad Sanremo in dal 2000 cun al braṅ Innamorato (Inamurâ), scrit par lò da Eros Ramazzotti, ch'al finìs tèrs, Morandi in dal 2002 al tórna a preśentàr al spetàcul dal Sàbat sira ad Rai 1 (ligâ a la luterìa Itàglia), Uno di noi insém a la Lorella Cuccarini e a la Paola Cortellesi ma 'sta vòlta al lavōr 'l è più dûr: da cl'atra banda a gh'è la Maria De Filippi cun C'è posta per te e Gianni al gh'à da cuntintàr-as ad 5-6 migliòṅ ad spetadōr. Par prutestàr cóntar la batàja d'l auditel, Morandi al fa na cundusiòṅ in mudàndi.

In di an sucesìṿ, al preśénta di àtar prugràm: Stasera Gianni Morandi par Canale 5 in dal 2004, Non facciamoci prendere dal panico par Rai 1 in dal 2006 e Grazie a tutti, sémpar in sla Rai 1, insém a l'Alessandra Amoroso.

In dal 2011 i al sarnìsan par preśentàr al Fèstival ad Sanremo insém a la Belen Rodriguez e a l'Elisabetta Canalis.

Discugrafìa

Àlbum e Racòlti

  • Gianni Morandi (1963)
  • Ritratto di Gianni (1964)
  • Gianni 3 (1966)
  • Per amore, per magia (1967)
  • Gianni 4 (1967)
  • Gianni 5 (1968)
  • Gianni 6 (1969)
  • Gianni 7 (1970)
  • Un mondo di donne (1971)
  • Il mondo cambierà (1972)
  • Jacopone (1973)
  • Il mondo di frutta candita (1975)
  • Per poter vivere (1976)
  • Old Parade (1977)
  • Gianni Morandi 2 (1978)
  • Abbracciamoci (1979)
  • Cantare (1980)
  • Morandi (1982)
  • La mia nemica amatissima (1983)
  • I grandi successi - Grazie perché (1984)
  • Immagine italiana (1984)
  • Uno su mille (1985)
  • Morandi in teatro (1986)
  • Le italiane sono belle (1987)
  • Amici miei (1987)
  • Dalla-Morandi (1988)
  • Varietà (1989)
  • Morandi, Morandi (1992)
  • Morandi 2 (1995)
  • Celeste, azzurro e blu (1997)
  • 30 volte Morandi (1998) cun dū braṅ inèdit
  • Come fa bene l'amore (2000)
  • L'amore ci cambia la vita (2002)
  • A chi si ama veramente (2004)
  • Grazie a tutti (2007)
  • Ancora Grazie a tutti (2008)
  • Grazie a tutti - il concerto cd e dvd (2009)
  • Canzoni da non perdere (2009)
  • Rinascimento (2011)

Sìngui

  • 1966 - C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones/Se perdo anche te
  • 1967 - Un mondo d'amore/Questa vita cambierà
  • 1967 - Dammi la mano per ricominciare/Mille e una notte
  • 1967 - Tenerezza/Israel
  • 1967 - Mezzanotte fra poco/Una domenica così
  • 1967 - Marianna del Grand Hotel/Prendi prendi
  • 1968 - Una chimera/Una sola verità
  • 1968 - Noi siamo le pantere/Ciao Pavia
  • 1968 - Il giocattolo/La mia ragazza sa
  • 1968 - Tu che m'hai preso il cuor/Prendi prendi
  • 1968 - Scende la pioggia]]/Il cigno bianco
  • 1969 - Parlami d'amore/Torna e ritorno
  • 1969 - Ma chi se ne importa/Isabelle
  • 1969 - Belinda/Non voglio innamorarmi più
  • 1970 - Occhi di ragazza/T'amo con tutto il cuore
  • 1970 - Al bar si muore/Delirio
  • 1970 - Capriccio/Chissà però
  • 1971 - Ho visto un film/Com'è grande l'universo
  • 1971 - Buonanotte Elisa/A quel concerto di Chopin
  • 1972 - Vado a lavorare/Una ragazza di nome Mariarosa
  • 1972 - Principessa/Sta arrivando Francesca
  • 1972 - Parla più piano/Rosabella
  • 1972 - Il mondo cambierà/L'ospite
  • 1973 - Vidi che un cavallo/Prendi me
  • 1974 - Come ogni sera/Bambolina fatta a pezzi
  • 1975 - Il mondo di frutta candita/La caccia al bisonte
  • 1976 - E' già mattina/Giorni migliori
  • 1976 - Sei forte papà]]/Sei già qui
  • 1978 - La Befana trullallà/In cambio che mi dai
  • 1979 - Abbracciamoci/Come l'aria
  • 1980 - Mariù/Non mi dire no
  • 1981 - Canzoni stonate/Immaginando
  • 1981 - Marinaio/Solo all'ultimo piano
  • 1982 - Fumo negli occhi/Canzoni stonate
  • 1983 - La mia nemica amatissima/Tu o non tu
  • 1983 - Nel silenzio splende/Mi manchi
  • 1983 - Grazie perché/Magari
  • 1985 - Uno su mille/1950
  • 1987 - Si può dare di più/La canzone della verità
  • 1988 - Dimmi dimmi/Pomeriggio in ufficio
  • 1989 - Varietà/Occhi chiusi
  • 1989 - Bella signora/Un pugno in faccia
  • 1990 - Animale/Ti comunico amore/Animale (mix)/Animale (radio v.)/ Bella signora (live)
  • 1990 - Banane e lampone (v. pop)/Banane e lampone (radio v.)/Banane e lampone (Max Matrix dance remix)/Banane e la lampone (Club club remix)/Banane e lampone (v. karaoke)
  • 1995 - Fino alla fine del mondo/Giovane amante mia
  • 1996 - Angelita/Che cos'è/Domani
  • 2000 - Non ti dimenticherò (radio v.)/Canzone libera/Volevo farti innamorare/Non ti dimenticherò (album v.)
  • 2002 - L'amore ci cambia la vita/L'amore ci cambia la vita (v. strumentale)
  • 2002 - Dimmi adesso con chi sei
  • 2002 - Uno di noi (radio v.)/Uno di noi (extended v.)
  • 2003 - Il mio amico
  • 2004 - Solo chi si ama veramente/Questo grande pasticcio
  • 2005 - Al primo sguardo
  • 2005 - Corre più di noi
  • 2007 - Stringimi le mani
  • 2008 - Un altro mondo
  • 2009 - Grazie a tutti
  • 2009 - Tu sei l'unica donna per me

Filmugrafìa

Culegamènt estéran