Don Camél munsgnōr... mó mìa trôp

Da Wikipedia.

Artécol in dialèt arzân

«
Questa è un'altra delle storie che il grande fiume raccoglie sulle rive della Bassa e porta al mare. Favole che sembrano storie vere o storie vere che sembrano favole...? Difficile poterlo stabilire, difficile...»
(IT)( voce narrante - Sergio Fantoni - a fine film)
«
Còsta l'é 'n' êtra dal stôri che al grôs fióm al tōs só insém al rîvi ed la Bâsa e e i pôrta al mêr. Fôli ch' a pêren stôri vèira o stôri vèira ch' a pêren fôli…? Difécil prèirel stabilîr, difécil...»
(ARZ)
Don Camél (Fernandel) e Pepòun (Gino Cervi) a tōrnen al paèîs dôp trî ân a Ròma

Don Camél munsgnōr... mó mìa trôp (Don Camillo monsignore... ma non troppo in italiân) l’é al quêrt félm ed la stòria ed Don Camél e Pepòun, dirèt da Carmine Gallone int al 1961, trât dai racûnt ed Giovanni Guareschi. Al duvîva èser la pêrta finêla ed la stôria (cm' as vèd ânca da i dû prutagonésta: a gh' àn i cavî grîş e în invcî) mó invēce l'à 'vû un grôs sucès al butghîn (bèin 1.105.024.406 frânch) acsé a s'é decîş ed girêr 'n' êtra pêrt.

Stòria[modifica | mudéfica la surzéia]

Don Camél e Pepòun, dvintê, al prém, munsgnōr e, al secònd, senatōr, a s’ incûntren per chêş insém a un trēno che a j arpôrta a Bresèl. ‘Na vôlta rivê al paèiṣ i dû as darân ed nōv batâlia cme ai vèc tèimp, a cumincêr da la necesitê ed risôlver al problēma ed la costrusiòun ed ‘na Cà Popolêra mó però a sré necesâri butêr zò ‘na caplèina vutîva, fîn a rivêr a un fôrt scûnter insém al matrimòni dal fiōl ed Pepòun, che ló al vré fêrel sōl in civîl. Mèinter la mujēra la vré p'r al fiōl un matrimòni cme còl ch' là fât lē cun Pepòun oaséja in cēşa. Cun l'ajót ed Don Camél la mujēra agh la chêva a cunvînser al marî: al matrimòni as farà ânch in cēşa però luntân dal paèiş e int la funsiòun Pepòun al srà ânca custrèt da fēr al cèregh. Don Camél al dēv ânca mèter 'd acôrdi marî e mujēra: ló meridionêl e moderê, lē (la Gişèla) l'é dal pôst e comunésta che per la polética la trascûra la faméja. Per cavêrgla Pepòun al drōva un sistēma brósch e sèinsa rimisiòun: cun l'ajót dal marî, dōp avèiregh més in cò un sâch, a la pôrten in campâgna e cun al méni égh pitûren ed ròs al s'ciâp e pó la lêsen lé. La gînta pió che sintîr urōr p'r al fât sucès égh câta dal cômich e la puvrèta l'an gh' arà pió al curâg ed gnîr fōra ed cà. Don Camél al gh'à a che fêr ânca cun la grôsa vincîta al totocâlcio ed Pepòun: al séndech però al gh'à paûra 'd èser arcgnusû e duvèir pó dêr 'na grôsa pêrt di sôld al partî. Don Camél al capés però chî à vînt, dal mumèint che i giurnêl arpôrten al nòm scrét insém a la schedèina, "Pepito Sbateguzzi", e che a n'é êter che "Giuseppe Bottazzi" cun al lètri şmercêdi, oséja Pepòun. Don Camél es zibés ed dêregh 'na mân: l'andrà ló a tōr i sôld. Mó int la nôt, dôp che Don Camél l'à purtê a cà i sôld, Pepòun an reşést mia a la vòja ed vèdri e cun só mujêra al và a catêr al pâroch. Turnê a cà però as mèt in cò l'idèja che se int la nôt Don Camél égh ciâpa un "cōlp", ló an pré mia dimustrêr che i sôld ch' a gh' à al prēt in realtê a srén sō, e alōra al tōrna in canônica a disturbêr incòra al pâroch e a tōr finalmèint i sō sôld. Al félm al finés cun l' artōren di dû prutagonésta a Ròma, arciamê a fôrsa da i superiōr ed cēşa e partî.
Félm alêgher e divertèint, sicuramèint ûn di dmèj ed la sèria.

Curiositê[modifica | mudéfica la surzéia]

  • La grân campâna ch’ la câsca adôs a Pepòun l’é in realtê fînta e dimòndi alzêra e l’é pusèbil mirêrla a Bresèl incòra incô, tachêda a un pôrdegh.
  • Al fât relatîv a la Madunèina dal Burghèt l’é ispirê (dimòndi da luntân) al racûnt Il muraglione dèinter al léber Don Camél i sō fedēl (1953), mèinter còl ch’ al riguêrda al totocâlcio ed Pepòun (Pepito Sbazzeguti) al deṣvîn dal racunt La febbre dell'oro int al vulóm Al compâgno Don Camél (1963).
  • La Caplèina Mariâna dal félm (la citêda Madunèina dal Borghèt) la ghé incòra incô. Mó int al 1982 l’é stêta restarvêda, purtrôp è stê cambiê dal tōt al sogètt ed la pitûra, ch’ l’ é dòunca dimòndi divêrsa da còla ch’ a’s vèd ind al félm; per furtûna però, int al 2004, la pitûra l'é stêda arfâta (da l'artésta Marco Cagnolati) e adès l'é praticamèint cumpâgn a còla ch' as vèd int al félm

J atōr[modifica | mudéfica la surzéia]

Chiêter ed la sèria[modifica | mudéfica la surzéia]

Colegamèint d'ed fōra[modifica | mudéfica la surzéia]

Nôta: cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun ed Don Camillo monsignore... ma non troppo trâta da it.wikipedia.org.

Estratto da "https://eml.wikipedia.org/w/index.php?title=Don_Camél_munsgnōr..._mó_mìa_trôp&oldid=153400"